Πολιτισμός είναι η ποιότητα της καθημερινής ζωής των ανθρώπων σε όλες τις εκφράσεις της. Η ποιότητα των αναγκών, των αναστοχασμών και των οραμάτων. Η ποιότητα της κατοικίας, της γειτονιάς, της πόλης και του περιβάλλοντα φυσικού χώρου. Η ποιότητα της εργασίας, της ανάπαυσης και του ελεύθερου χρόνου. Η ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων και των κοινωνικών δομών.Πολιτισμός είναι η γλώσσα, τα ήθη και έθιμα, η παιδεία, η εργασία, η ψυχαγωγία, η σωματική και ψυχική υγεία, οι θεσμοί συμμετοχικής δημοκρατίας.Πολιτισμός είναι κάθε μορφή τέχνης, με έμφαση στην πρωτογενή και ερασιτεχνική δημιουργία.Πολιτισμός είναι μια συνεχής πορεία απελευθέρωσης του ατόμου και των κοινωνιών. Μια πορεία αυτογνωσίας και συνάντησης με το διαφορετικό (φυλή, φύλο, θρησκεία, συνήθεια, τόπο).Πολιτισμός είναι η ιστορική μνήμη, ο αναστοχασμός και η δημιουργική σύνδεση με το σήμερα.Πολιτισμός,είναι μια μεγάλη ομπρέλα που χωράει από κάτω της, όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης, από τη παρακολούθηση ή το ανέβασμα μιας θεατρικής παράστασης μέχρι τον κάδο απορριμμάτων/ανακύκλωσης και το περιεχόμενό του.Πολιτισμός θα πει να γιατρεύεις πληγές, που άνοιξαν και ανοίγουν τα απάνθρωπα μοντέλα καπιταλιστικής εκμετάλλευσης ανθρώπων και φύσης. Τα μοντέλα αλλοτρίωσης, μαζικοποίησης και υπερσυγκέντρωσης.Πολιτισμός είναι να φροντίζεις την αυλή σου, το χωριό σου, την γειτονιά και την πόλη σου, να έχεις πεζοδρόμια να περπατάς, στέγαστρα να περιμένεις, πλατείες να ρεμβάζεις, παιδικές χαρές, προσβάσιμες ακρογιαλιές, ρέματα, δάση και βουνά να σε βρίσκουν, εργαστήρια και χώρους δημιουργίας για όλες τις τέχνες.Πολιτισμός είναι να υπερασπίζεσαι τα «κοινά αγαθά», στη ζωή και στην τέχνη, να συναντάς τους άλλους και τη φύση, να στοχάζεσαι μια καλύτερη ζωή>Εκκινώντας από τις διαχρονικά πανανθρώπινες αξίες της αριστεράς και των κινημάτων, για την πόλη, τους πολίτες, τις ιδέες και τις δράσεις. Φίλοι και φίλες, έξοδον επιχειρούμε με την πολιτισμική μας συλλογικότητα/ιστοσελίδα. Το όνομα αυτής, «αορτή».____*Από τα λεξικά: ΑΟΡΤΗ, η πρώτη και κυριότερη αρτηρία του σώματος. ΑΟΡΤΗ, εκφύεται από το αρτηριακό στόμιο της αριστερής κοιλίας της καρδιάς. ΑΟΡΤΗ, από εδώ διοχετεύεται το ερυθρό, πλούσιο σε οξυγόνο αίμα, σε ολόκληρο τον οργανισμό.Ιδρυτική ομάδα: Γιάννης Αναγνωστόπουλος, Μάρω Γαλάνη, Πόλυ Γεωργακοπούλου, Γιάννης Ζαρκάδης, Μαρία Κουρμπανά, Βασίλης Λαδάς, Κώστας Μαλαμής, Βαγγέλης Μαντάς, Λίλα Μιαούλη, Γιάννης Η. Παππάς, Βαγγέλης Πολίτης, Αγγελική Φραγκούλια, Βασίλης Χριστόπουλος.

Ύστατο χαίρε στον Δημήτρη Χασαπογιάννη*

Ξέρω, ξέρω, Δημήτρη μου, θα πεις άστα αυτά,

αν και από την αρχή πρέπει να πω κι αυτό. Είμαι σίγουρος, όπως πάντα το έκανες με τους απέναντί σου, ότι θα με αφήσεις να ολοκληρώσω. Γιατί Δημήτρη μου, εσύ άκουγες, άκουγες πολύ τον καθένα και την καθεμιά της συντροφιάς σου, που την επέλεγες υπομονετικά και με πάθος, και με προσήλωση, και με νοιάξιμο, και με ανοιχτοσύνη.   Το έδειχνες με τον μοναδικό τρόπο σου, της απόσυρσης και της σιωπής, αν κάτι σε ενοχλούσε, αφού το δήλωνες πριν καθαρά. Άκουγες πολύ, δεν διέκοπτες την αλήθεια του δίπλα σου, γιατί έτσι υπήρχες κι εσύ. Και όσο κι αν ήταν ιδιαίτερες, φωτισμένες και διορατικές οι απόψεις και παρεμβάσεις σου, και σε απίθανα θέματα που διακλαδίζονταν οι κουβέντες μας, επιστήμη, ποδόσφαιρο, κινηματογράφος, μουσική, θέατρο, ιδίως οι μεταμεσονύκτιες, στον Χασομέρη στον Ηλία ή τα μεσημέρια στην Αμαλία, ήσουνα ιδανικός μαχητής της δημοκρατίας των σωματικά συμμετεχόντων, κράταγες την μονάδα σου μόνο. Φανατικός πάντα για την συλλογικότητα, ποτέ για την άποψή σου.

Δεν υπέκυπτες ποτέ, σε διαδικασίες σε πρακτικές, σε τερτίπια, που συνέβαιναν στις συνεδριάσεις μας, όσο κι αν λοξοκοιτάζαμε εμείς, στο ΚΚΕ ΕΣ, στο ΚΚΕ ΕΣ ΑΑ, στην ΑΚΟΑ, στην ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ και στα εκλεγμένα όργανά τους, όταν σπάνια συμμετείχες, όχι λόγω έλλειψης  χρόνου και κόπου. Δεν υπέκυπτες στο λάθος των πρόσκαιρων πλειοψηφιών, στην νίκη της μιας μικρής έναντι της άλλης αριστερής ομάδας και άποψης, «τρικυμία στο ποτήρι» όπως χαρακτηριστικά έλεγες. Γι αυτό και ήσουνα φανατικός με όλα τα εγχειρήματα, ιδίως τα κινηματικά, για την ενότητα της αριστεράς, στο Κοινωνικό Φόρουμ, στον Χώρο Διαλόγου. Κινηματικός και κομματικός και κυρίως βαθιά αναρχικός, διαλιζόσουνα όταν έρχονταν οι ντιρεκτίβες από τις ηγεσίες, και επέμενες στην ουσία και την πεμπτουσία του μέλους, του κάθε μέλους την άποψη. Της άμεσης σωματικής συμμετοχής.

Ξέρω, ξέρω θα πεις άστα αυτά, αλλά συνεχίζω. Από την περιπλάνησή σου στην Ευρώπη μόλις πήρες το πτυχίο στο ΕΜΠ, χωρίς διαβατήριο όλη την επταετία των Συνταγματαρχών της Χούντας, ποτίστηκες και άνθησες με όλα τα λουλούδια που έφερε ο Μάης του ’68, και τα εργατικά κινήματα, στην κοινωνία και στις τέχνες της, αν και ποτέ δεν σε άκουσα με λεπτομέρειες να μιλάς γι’ αυτά. Κι έτσι μηχανικός εσύ, ανήσυχος και αντισυστημικός, σε τράβηξε η κοινωνιολογία της εργασίας και των μηχανών. Μαζί σου γνώρισα τις κριτικές σχολές της επιστήμης και τις φωνές και τα γραπτά των Φέγιεραμπεντ και του Κουν, τις κοινωνικές τους ατροφίες και ακυρώσεις. Τους κορσέδες που φορέσαμε στις επιστήμες, για να μην μολύνονται από τα αχ! του κόσμου της εργασία.

Υποψιασμένος και μελετημένος βαθιά για τις κοινωνικές απολήξεις των δικών σου αντικειμένων του μηχανικού, ήσουνα ένας δάσκαλος φάρος, γι’  αυτό και φουρνιές φοιτητών και φοιτητριών ήτανε μαγεμένες και πίναν (μεταφορικά και κυριολεκτικά) στ’ όνομά σου, αλλά και μαζί σου. Εκεί στο γραφείο σου στο πανεπιστήμιο, μαζί με τον Σταύρο, είχατε φτιάξει μια φωλιά βιβλίων και σημειώσεων και συζητήσεων και αναζητήσεων, βαθιάς ελευθερίας και κριτικής της ίδιας της δουλειάς μας, πρωτόγνωρη και απίστευτη για μένα που ερχόμουνα από ένα συντηρητικό ακαδημαϊκό περιβάλλον του Χημικού, και της Ιατρικής αργότερα. Ακόμα έχω σπίτι μου, μετά από τόσες εκκαθαρίσεις, σε φωτοτυπίες,  αντίτυπο ενός βιβλίο σου για τις μηχανές και το κοινωνικό τους πρόσημο, μαζί με τον αντίχτυπο στα επαναστατικά κινήματα των εργατών.

Ξέρω, ξέρω θα πεις άστα αυτά, για σένα δεν ήθελες να μιλάνε, αλλά τώρα πλέον δεν μπορείς να κάνεις κάτι.  Ήσουνα ένας διανοούμενος των διεξόδων και των αδιεξόδων, κι εγώ μαζί με τους άλλους και τις άλλες, τυχεροί που σε γνωρίσαμε, και πορευτήκαμε αυτά τα χρόνια, εγώ από την πολύμηνη κατάληψη του Παραρτήματος το 1978, και την εμβληματική σας απεργία του ΕΔΠ των εκατό ημερών, που σημάδεψε το μετέπειτα φοιτητικό και πανεπιστημιακό κίνημα. Μειλίχιος ακόμα και στις ρήξεις και στις διαφωνίες, συνεπής στις δεσμεύσεις σου (εκτός στον εαυτό σου βέβαια), έδινες χώρο και χρόνο στις ουσιαστικές σχέσεις, με έγνοια και φροντίδα, μακριά από  συμβάσεις, τυπικότητες και πρωτόκολλα. Άπλωνες φτερούγες σε κατατρεγμένους, πρώτος για βοήθεια, και τα βιβλιάριά σου, διαθέσιμα για να κλείνουν πληγές. Ήσουνα ένας ουσιαστικός άνθρωπος του κόσμου.   

Όμως κάτι άλλο με είχε σημαδέψει, και φαίνεται το είχα ξεχάσει, αφού δεν μου άφησε εμένα ουλές, αλλά σχετίζεται και με την ειλημμένη απόφασή σου να φύγεις. Ένα από τα πρώτα βιβλία που μου χάρισες ήταν του τραγικού πατρινού ποιητή Περικλή Γιαννόπουλου, γεννημένος το 1870. Δεν ξέρω αν ήταν τα ποιήματα ή το τέλος του Περικλή στον Σκαραμαγκά που σε μάγεψε. Το περιγράφει η Εστία στο φύλλο της 12^ης  Απριλίου 1910. «Μετά τούτο ίππευσε, στεφανωμένος με αγριολούλουδα, και, αφού ανήρτησεν επάνω του ένα κομψόν σάκκον πλήρη βαρών και επλύθη με αρώματα, ώρμησε προς τα μαινόμενα κύματα και την ανοιξιάτικην μπόραν και απερίγραπτον τραγικήν ορμήν. Όταν έφθασε, καβάλλα εις το άλογο που εκολυμβούσεν, εις τα βαθειά, τότε επυροβόλησε κατά της κεφαλής του και αχάθη, ενώ το άλογο, αγριεμένο και ρουθουνίζον, απανήλθεν εις την ακτήν».

Εσύ Δημήτρη, όταν στα τελευταία, έρχονταν ο Γιάννης και η Νάντια να σε δουν, τοκανες σαν τον Μίλτο Σαχτούρη. Καιρό όσο ζούσε κι εκείνος κλεισμένος στο σπίτι του, ο Χρήστος Μπράβος πήγαινε συχνά να τον επισκεφτεί και πίσω από την πόρτα, τον περίμενε ο Σαχτούρης και του έλεγε «Φύγε Χρήστο, έχω τον δαίμονα μέσα». Με τους δαίμονές σου κι εσύ έκανες παρέα, και ήθελες να τελειώσεις μαζί τους την κουβέντα, και να φύγεις. Με την μοναξιά και την μοναχικότητα πάλευες, εκεί που χάνεις τον λογαριασμό. Ήσουνα μοναχικός, μια ευλογία γνωριμίας με τον εαυτό μας, γι αυτό και ευχαριστιόσουνα τις παρέες σου, όταν και όποιες επέλεγες. Με την μοναξιά όμως; Τι να την θρέψεις για να την ημερώσεις;

Έτσι τέλειωσες τις κουβέντες τον τελευταίο καιρό και με τους πιο δικούς σου ανθρώπους, που ήξερες καλά πόσο σε νοιάζονταν. Έκλεινες πόρτες και παραθύρια, και όλες τις χαραμάδες τελικά. Βάρος δεν ήθελες νάσαι, κι ας ήξερες καλά, ότι οι άνθρωποι και η ζωή δεν είναι βάρη. Ή με άλλα λόγια, ζωή χωρίς βάρη δεν υπάρχει, παραφράζοντας τα τσιτάτα μας περί σοσιαλισμού. Τώρα, είναι αλήθεια, το βάρος της απουσίας σου, δεν το υπολόγισες. Ευτυχώς αυτό το άφησες σε εμάς, κάτι κι εμείς νάχουμε δικό σου. Δημήτρη, Καλό σου Ταξίδι!

Γιάννης Ζαρκάδης

Πάτρα, 3 του  Σεπτέμβρη  2019

*Εξόδια παρέμβαση στην πολιτική κηδεία του Δημήτρη Χασαπογιάννη