Πολιτισμός είναι η ποιότητα της καθημερινής ζωής των ανθρώπων σε όλες τις εκφράσεις της. Η ποιότητα των αναγκών, των αναστοχασμών και των οραμάτων. Η ποιότητα της κατοικίας, της γειτονιάς, της πόλης και του περιβάλλοντα φυσικού χώρου. Η ποιότητα της εργασίας, της ανάπαυσης και του ελεύθερου χρόνου. Η ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων και των κοινωνικών δομών.Πολιτισμός είναι η γλώσσα, τα ήθη και έθιμα, η παιδεία, η εργασία, η ψυχαγωγία, η σωματική και ψυχική υγεία, οι θεσμοί συμμετοχικής δημοκρατίας.Πολιτισμός είναι κάθε μορφή τέχνης, με έμφαση στην πρωτογενή και ερασιτεχνική δημιουργία.Πολιτισμός είναι μια συνεχής πορεία απελευθέρωσης του ατόμου και των κοινωνιών. Μια πορεία αυτογνωσίας και συνάντησης με το διαφορετικό (φυλή, φύλο, θρησκεία, συνήθεια, τόπο).Πολιτισμός είναι η ιστορική μνήμη, ο αναστοχασμός και η δημιουργική σύνδεση με το σήμερα.Πολιτισμός,είναι μια μεγάλη ομπρέλα που χωράει από κάτω της, όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης, από τη παρακολούθηση ή το ανέβασμα μιας θεατρικής παράστασης μέχρι τον κάδο απορριμμάτων/ανακύκλωσης και το περιεχόμενό του.Πολιτισμός θα πει να γιατρεύεις πληγές, που άνοιξαν και ανοίγουν τα απάνθρωπα μοντέλα καπιταλιστικής εκμετάλλευσης ανθρώπων και φύσης. Τα μοντέλα αλλοτρίωσης, μαζικοποίησης και υπερσυγκέντρωσης.Πολιτισμός είναι να φροντίζεις την αυλή σου, το χωριό σου, την γειτονιά και την πόλη σου, να έχεις πεζοδρόμια να περπατάς, στέγαστρα να περιμένεις, πλατείες να ρεμβάζεις, παιδικές χαρές, προσβάσιμες ακρογιαλιές, ρέματα, δάση και βουνά να σε βρίσκουν, εργαστήρια και χώρους δημιουργίας για όλες τις τέχνες.Πολιτισμός είναι να υπερασπίζεσαι τα «κοινά αγαθά», στη ζωή και στην τέχνη, να συναντάς τους άλλους και τη φύση, να στοχάζεσαι μια καλύτερη ζωή>Εκκινώντας από τις διαχρονικά πανανθρώπινες αξίες της αριστεράς και των κινημάτων, για την πόλη, τους πολίτες, τις ιδέες και τις δράσεις. Φίλοι και φίλες, έξοδον επιχειρούμε με την πολιτισμική μας συλλογικότητα/ιστοσελίδα. Το όνομα αυτής, «αορτή».____*Από τα λεξικά: ΑΟΡΤΗ, η πρώτη και κυριότερη αρτηρία του σώματος. ΑΟΡΤΗ, εκφύεται από το αρτηριακό στόμιο της αριστερής κοιλίας της καρδιάς. ΑΟΡΤΗ, από εδώ διοχετεύεται το ερυθρό, πλούσιο σε οξυγόνο αίμα, σε ολόκληρο τον οργανισμό.Ιδρυτική ομάδα: Γιάννης Αναγνωστόπουλος, Μάρω Γαλάνη, Πόλυ Γεωργακοπούλου, Γιάννης Ζαρκάδης, Μαρία Κουρμπανά, Βασίλης Λαδάς, Κώστας Μαλαμής, Βαγγέλης Μαντάς, Λίλα Μιαούλη, Γιάννης Η. Παππάς, Βαγγέλης Πολίτης, Αγγελική Φραγκούλια, Βασίλης Χριστόπουλος.

Το κίτρινο πρόσωπο

Χρυσή Καραπαναγιώτη

-Τι; Λες ότι δεν μπορεί να ανασάνεις με αυτή τη μάσκα; Ότι σε πνίγει;

Φόρεσα τη μάσκα και βγήκα έξω. Αλήθεια πόσες φορές είχα φορέσει μάσκα πριν την πανδημία;

            Χα, γέλασα, πλησιάζοντας στις σκάλες Αγίου Νικολάου και βλέποντας τους μπάστακες να ποζάρουν δεν μπορώ παρά να πω αμέτρητες. Ναι, είμαι από την Πάτρα και όπως και να το κάνεις κάθε χρόνο φορούσα μάσκα στο καρναβάλι. Αμέτρητες φορές λοιπόν! Έτσι για την πλάκα μου! Για να διασκεδάσω! Μία κινέζα, ένας λαγός, τη μαύρη του ντόμινο -αγαπημένη-, ένα ψάρι, μια γατούλα, την κόκκινη. Κάπου στα μέσα της βραδιάς είχε βγει και πεταχτεί πάνω στο τσακίρ κέφι.

            Α, για μισό λεπτό είναι και εκείνη η μάσκα που φοράμε στο μπάνιο όταν κάνουμε βουτιές για να βλέπουμε το βυθό. Και αυτή πολυφορεμένη και όταν βαριόμασταν την πετάγαμε έξω στην παραλία για να κάνουμε το μπάνιο μας πιο ανάλαφροι και ξένοιαστοι ότι δεν θα τη χάσουμε.

            Αλήθεια όμως τώρα…

            Μετρημένες στο χέρι, δύο φορές στο νοσοκομείο όταν πήγα να επισκεφθώ τη γιαγιά μου και αργότερα το θείο μου που ήταν βαριά άρρωστοι και δεν έπρεπε να τους κολλήσω με κάποια ίωση και πέντε-έξι φορές στο εργαστήριο όταν κάναμε λειοτρίβηση των ιζημάτων ή όταν κάνουμε γενική καθαριότητα κάθε 3 χρόνια για να μην αναπνεύσω τα σωματίδια σκόνης και μου πειράξουν το λαιμό. Είναι βέβαια και εκείνη η φορά, η φορά με την ολοπρόσωπη μάσκα.

            Κάθισα σε ένα σκαλοπάτι και κοίταξα αχόρταγα το γαλάζιο της θάλασσας και το κόκκινο του ουρανού. Πόση ομορφιά!

            Ήταν λοιπόν και εκείνη η φορά. Έπρεπε να γίνει γεώτρηση σε περιοχή πολύ ρυπασμένη. Ο κίνδυνος των αναθυμιάσεων του βινυλοχλωριδίου μεγάλος. Δεν υπήρχαν αρκετοί εργάτες για να γίνει σωστά η γεώτρηση και με ασφάλεια. «Όλα τα μέλη της επιστημονικής αποστολής έχουν κάτι να κάνουν. Θα βάλουμε το μικρότερο μέλος να προσέχει τις μπουκάλες με τον αέρα ώστε όλοι οι εργάτες να δουλέψουν για την κατασκευή της γεώτρησης.» είπε ο αρχηγός της αποστολής και με κοίταξε. Χωρίς εμπειρία, με πολλή φιλοδοξία, και μικρή κατανόηση της γλώσσας δέχτηκα αμέσως. Φόρεσα την ολοπρόσωπη μάσκα προστασίας της αναπνοής χωρίς να το σκεφτώ.

            Αν η μάσκα δεν είναι συνδεδεμένη με τη μπουκάλα δεν μπορείς να ανασάνεις. Κόντεψα να πάθω ασφυξία ήταν πολύ τρομακτικό. Οι εργάτες μου έβγαλαν τη μάσκα και γελούσαν. Συνδέσαμε τις μάσκες με τις μπουκάλες του αέρα όλες σε σειρά. Οι μπουκάλες θα άδειαζαν με τη σειρά και εγώ πρώτα από όλους δεν θα είχα αέρα και θα έπρεπε να ειδοποιήσω τους άλλους έγκαιρα ότι τελείωσε ο αέρας και να φύγουν αμέσως από την επικίνδυνη ζώνη ώστε να μην εισπνεύσουν το βινυλοχλωρίδιο. Τρόμαξαν να μου εξηγήσουν και τρόμαξα να καταλάβω.

            Ο χώρος ήταν η χωματερή μιας αεροπορικής βάσης των ΗΠΑ στη μέση του πουθενά. Είχε χρησιμοποιηθεί για πολλά χρόνια ως χώρος εκπαίδευσης για την κατάσβεση πυρκαγιών. Έριχναν διάφορους εύφλεκτους διαλύτες και έβαζαν φωτιά για να τη σβήσουν οι εκπαιδευόμενοι. Ό,τι δεν έπαιρνε φωτιά πότιζε το υπέδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα. Αυτό το κοκτέιλ με τους διαλύτες με την πάροδο των χρόνων μπορεί να φτιάξει το βινυλοχλωρίδιο το οποίο είναι ιδιαίτερα τοξικό.

            Βάλαμε όλοι τις μάσκες μας που τώρα ήταν συνδεδεμένες με τις μπουκάλες του αέρα και ξεκίνησε η γεώτρηση. Όλα γίνονταν πολύ αργά επειδή σε τέτοιες περιοχές υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της έκρηξης από μία σπίθα. Είχαν βάλει λοιπόν εμένα το μικρότερο μέλος της αποστολής να φορέσω τη μάσκα για να προστατέψω τους εργάτες που έκαναν τη δουλειά τους, εμένα που ήμουν τόσο μακριά από το σπίτι μου, που φορούσα μάσκα μόνο στα καρναβάλια και στη θάλασσα. Πρώτη φορά άκουγα τη λέξη βινυλοχλωρίδιο. Τι είναι αυτό το βινυλοχλωρίδιο; Έτσι έφευγε το μυαλό και ο χρόνος δεν περνούσε με τίποτα και βαριόμουν και χάζευα και χάθηκα. Εκεί που παρακολουθούσα τους εργάτες, ξαφνικά δεν μπορούσα να ανασάνω. Όχι πάλι, σκέφτηκα και αντί να κρατήσω την αναπνοή μου και να ειδοποιήσω τους εργάτες να απομακρυνθούν από την περιοχή, προσπάθησα να βγάλω τη μάσκα. Μάλλον από το φόβο μου δεν μπορούσα να τη βγάλω, πανικοβλήθηκα, έχασα τις αισθήσεις μου, λιποθύμησα.

            Άκουσα φωνές, άρχισαν να με σέρνουν, και μου έβγαλαν τη μάσκα. Όταν άνοιξα τα μάτια μου είδα δίπλα μου αραδιασμένο οριζόντια στο χώμα έναν εργάτη. Του είχαν βγάλει τη μάσκα και το πρόσωπό του ήταν κίτρινο. Ήταν η πρώτη φορά που έβλεπα νεκρό στη ζωή μου. Ευτυχώς, δεν ήταν νεκρός, ήταν ζωντανός αλλά σε πολύ χειρότερη κατάσταση από μένα. Όλοι ήταν από πάνω του και προσπαθούσαν να τον συνεφέρουν. Είχε αναπνεύσει βινυλοχλωρίδιο ήταν ολοφάνερο. Κάποιος με είδε ότι συνήλθα και με τράβηξε μακριά. Και το δικό μου πρόσωπο ήταν κίτρινο αλλά ήταν από το φόβο μου ότι είχα σκοτώσει άνθρωπο και από τη ντροπή. Τι είχα κάνει;

            Είχα βάλει την ολοπρόσωπη μάσκα για να προστατέψω τους εργάτες και γω καθόμουν και χάζευα. Ένα απλό πράγμα είχα να κάνω και κόντεψα να πεθάνω εγώ και να σκοτώσω και τους άλλους ανθρώπους. Συγκεκριμένα ο εργάτης με το κίτρινο πρόσωπο κόντευε να πεθάνει. «Οι τοξικολογικές μελέτες λένε ότι ακόμα και μετά από μία τόσο έντονη έκθεση μπορεί να συνέλθει μέσα σε 24 ώρες χωρίς να έχει κάποιο πρόβλημα.» είπε ο αρχηγός της επιστημονικής ομάδας για να με καθησυχάσει και σιωπηρά να αναλάβει τη δική του ευθύνη του που μου ανέθεσε τη συγκεκριμένη εργασία. Ενήλικο δεν σε κάνουν τα χρόνια αλλά οι εμπειρίες. Η φροντίδα των άλλων είναι μεγάλο σχολείο και όσοι δεν την έχουν αναλάβει στη ζωή τους είναι ακόμα πολύ ανώριμοι όσο χρονών και να είναι.

            Κοντεύει έξι, ο ήλιος έχει δύσει αλλά έχει ακόμα χρώματα ο ουρανός. Πρέπει να γυρίσω στο σπίτι.

            Ξέρω ότι ο εργάτης συνήλθε πολύ πιο γρήγορα από τις 24 ώρες αλλά εγώ δεν τον ξαναείδα. Ούτε θυμάμαι το πρόσωπό του πριν το συμβάν ούτε και το ξαναείδα μετά ροδαλό και ζωντανό ξανά. Μάσκα στο καρναβάλι δεν ξαναέβαλα ούτε και στη θάλασσα. Για πλάκα μάσκα δεν ξαναφοράω. Τώρα λόγω πανδημίας, φοράω μάσκα για την προστασία των άλλων. Το χρωστάω. Από την άλλη όμως ποτέ δεν κοιτάζομαι στον καθρέφτη με τη μάσκα και ειδικά όταν βγάζω τη μάσκα γιατί πάντα μπροστά μου βλέπω το κίτρινο πρόσωπο και ούτε μπορώ να καταλάβω αυτούς που λένε ότι αυτή η μάσκα δεν τους αφήνει να ανασάνουν.

____

Το διήγημα μικρής φόρμας (flash fiction) " Το κίτρινο πρόσωπο" της Χρυσής Καραπαναγιώτη προκρίθηκε στη λογοτεχνική άμιλλα που οργάνωσε η πολιτισμική συλλογικότητα της Πάτρας «Αορτή» με θέμα «Μάσκα και πρόσωπο».

pic: Caryn Drexl