ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ 

Artist Andrea Kiss 

Η «Αορτή»* Πάτρας καλεί σε μια λογοτεχνική άμιλλα διηγημάτων μικρής φόρμας (flash fiction) με θέμα «Μάσκα και Πρόσωπο».

Τα μικρά διηγήματα, γραμμένα στην ελληνική γλώσσα, δεν θα ξεπερνούν τις 1200 λέξεις, και δεν θα έχουν εκδοθεί ή δημοσιευθεί σε περιοδικό, βιβλίο ή άλλο μέσο, έντυπο ή ηλεκτρονικό. Τα κείμενα θα κατατεθούν σε ηλεκτρονική μορφή, στην ηλεκτρονική διεύθυνση flashfictionaortipatras@gmail.com σε αρχεία τύπου doc, docx, ή rtf, με γραμματοσειρά Times New Roman, μεγέθους 12 στιγμών, παράγραφο με εσοχή πρώτης γραμμής και διάστιχο 1,5. Το αρχείο θα περιέχει μόνο το κείμενο με τον τίτλο του. Στο σώμα του μηνύματος (email) και μόνο σε αυτό, θα αναφέρεται απαραίτητα το πραγματικό όνομα και επώνυμο του/της συγγραφέα, καθώς επίσης το τηλέφωνο και η ηλεκτρονική διεύθυνση επικοινωνίας.

 Λήξη υποβολής των κειμένων 20 Φεβρουαρίου 2021.

Η κριτική επιτροπή θα προβεί σε επιλογή με βάση τη λογοτεχνική αξία των κειμένων. Τα επιλεγμένα κείμενα (10-20) θα αναρτηθούν στην ιστοσελίδα aortipatras.blogspot.com και θα συμπεριληφθούν σε μελλοντική ειδική έκδοση (έντυπη ή ηλεκτρονική).

Την κριτική επιτροπή αποτελούν οι λογοτέχνες:
Σπύρος Λ. Βρεττός, Σωκράτης Σκαρτσής και Έρση  Σωτηρόπουλου

  *Η «Αορτή» είναι μια πολιτισμική συλλογικότητα της Πάτρας. Η ταυτότητά της περιγράφεται στο «Μανιφέστο» του ιστολογίου της  (aortipatras.blogspot.com).

Τα παραμύθια του παππού (1): Ο δράκος της λησμονιάς

Βασίλειος Χριστόπουλος 

έργο της Κατερίνας Χριστοπούλου

-Παππού, πες μου ξανά εκείνο το παραμύθι.

-Ποιο, παιδί μου;

-Αυτό, που οι άνθρωποι ήταν κλεισμένοι στα σπίτια τους γιατί στους δρόμους κυκλοφορούσε ο κινέζικος δράκος με την κορώνα. Και όποιος μύριζε την ανάσα του αρρώσταινε βαριά.

-Πού το θυμήθηκες; Όμως δεν είναι παραμύθι. Είναι πραγματική ιστορία. Την έζησα ο ίδιος όταν ήμουν νέος.

-Από πού είπες πώς ήρθε ο δράκος;

-Από την Κίνα.

-Και τι σας έκανε αυτός ο δράκος;

-Όπως σου έχω πει, αυτός ο δράκος ξεφυσούσε μια ανάσα γεμάτη μικρόβια και ιούς. Όποιον κτυπούσε η ανάσα του, αρρώσταινε βαριά και κινδύνευε να πεθάνει ή γινόταν και αυτός σαν το δράκο. Έτσι, λοιπόν, έπρεπε να μένουμε μακριά ο ένας από τον άλλον. Βλέπεις, δεν ξέραμε, ποιος είναι μολυσμένος και ποιος όχι.

-Α, γι αυτό φορούσατε όλοι μάσκες. Έχω δει φωτογραφίες. Πλάκα είχε.

-Και δεν ήταν μόνο οι μάσκες. Η κυβέρνηση έβγαζε συνέχεια απαγορευτικά. Κλείστε τα μαγαζιά, κλείστε τα καφενεία, μην κυκλοφορείτε. Μην μαζεύεστε πολλοί μαζί. Ο ένας μακριά από τον άλλον. Κλειστείτε σπίτια σας.

-Και δεν δούλευε κανείς; Πώς ζούσατε;

-Πολλοί δούλευαν. Αυτούς ο τότε πρωθυπουργός κύριος Μ., τους έλεγε εξαρτημένους από το μιστό τους. Και τους άφηνε να στριμώχνονται στα εργοστάσια και στα λεωφορεία. Και μέσα στο στριμωξίδι η ανάσα του δράκου θέριζε.

-Τα παιδιά πήγαιναν σχολείο;

-Άλλοτε πήγαιναν, άλλοτε όχι. Αλλά και στα σχολεία στρίμωχναν πολλά παιδιά σε κάθε τάξη.

-Πέθαναν πολλοί τότε;

-Δυστυχώς ναι. Από τη μια ο δράκος, από την άλλη τα στριμωξίδια, έγινε μεγάλο κακό. Αλλά το χειρότερο ήταν πως η ανάσα του δράκου σκέπασε τον κόσμο με ένα πέπλο, ένα σύννεφο λησμονιάς. Οι άνθρωποι ξέχασαν.

-Τι ξέχασαν, παππού;

-Ξέχασαν την προηγούμενη ζωή τους. Ξέχασαν τα… πώς να στο πω, τα δικαιώματά τους. Τα πιο σημαντικά πράγματα που μέχρι τότε έδιναν νόημα στη ζωή τους.

-Τι είναι δικαιώματα, παππού; Δεν καταλαβαίνω.

-Δικαιώματα είναι να μπορεί ο καθένας να… πώς να στο πω.

-Πες μου καλύτερα τι ξέχασαν. Τι σταμάτησαν να κάνουν, από αυτά που έκαναν πριν το δράκο.

-Πάρα πολλά, σχεδόν όλα. Ξέχασαν να ζητάνε καλύτερα σχολεία για τα παιδιά, καλύτερα νοσοκομεία, περισσότερα λεωφορεία για να ταξιδεύουν με ασφάλεια. Την προστασία της δουλειάς τους. Να διεκδικούν, δηλαδή να ζητάνε κάνοντας πορείες, διαδηλώσεις, απεργίες. Άφηναν την κυβέρνηση να κάνει ότι ήθελε.

-Όλοι παππού; Κι εσύ;

-Κι εγώ, παιδί μου. Μόνο λίγοι νέοι δεν υπάκουαν και συνέχιζαν να βγαίνουν στους δρόμους. Αλλά η αστυνομία τους κυνηγούσε και τους χτυπούσε. Κι εμείς οι υπόλοιποι, αντί να τους υποστηρίζουμε που είχαν το θάρρος να το κάνουν, λέγαμε στην αστυνομία, «μπράβο, καλά τους κάνεις». Ξεχάσαμε πως πριν το δράκο πολεμούσαμε να αλλάξουμε όσα δεν μας άρεσαν, όσα μας στενοχωρούσαν. Με τη λησμονιά που έφερε ο δράκος δεν βλέπαμε τα λάθη της κυβέρνησης. Μας φαίνονταν όλα σωστά. Λέγαμε καλή είναι, προσπαθεί να μας σώσει από το δράκο. Αν κάνει και κανένα λάθος, δεν πειράζει. Μας φροντίζει. Να, θα μας φέρει και εμβόλιο. Σε τέτοια κατάντια είχαμε φτάσει.

-Καλά, παππού, μη κλαις.

-Στενοχωριέμαι, γιατί κι εγώ τότε δεν φέρθηκα σωστά.

-Μη στενοχωριέσαι, τώρα όλα τέλειωσαν. Για πες μου, όμως, όταν έφυγε ο δράκος ξαναθυμηθήκατε αυτά …τα δικαιώματα;

-Μπα, δυστυχώς όχι.

-Γιατί, παππού;

-Γιατί ο δράκος άργησε να φύγει. Και όταν έφυγε τα είχαμε εντελώς ξεχάσει.

-Και τώρα δεν έχετε … δικαιώματα;

-Ευτυχώς κάποιοι λίγοι δεν τα είχαν ξεχάσει. Άρχισαν σιγά σιγά να μιλάνε για αυτά. Εμείς ακούγαμε, ακούγαμε και λίγο λίγο μαθαίναμε. Μαθαίναμε από την αρχή, σαν τα παιδιά στο σχολείο. Αλλά αυτό... μας πήρε πολλά χρόνια.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Artist Andrea Kiss 

 Η «Αορτή»* Πάτρας καλεί σε μια λογοτεχνική άμιλλα διηγημάτων μικρής φόρμας (flash fiction) με θέμα «Μάσκα και Πρόσωπο».

Τα μικρά διηγήματα, γραμμένα στην ελληνική γλώσσα, δεν θα ξεπερνούν τις 1200 λέξεις, και δεν θα έχουν εκδοθεί ή δημοσιευθεί σε περιοδικό, βιβλίο ή άλλο μέσο, έντυπο ή ηλεκτρονικό. Τα κείμενα θα κατατεθούν σε ηλεκτρονική μορφή, στην ηλεκτρονική διεύθυνση flashfictionaortipatras@gmail.com σε αρχεία τύπου doc, docx, ή rtf, με γραμματοσειρά Times New Roman, μεγέθους 12 στιγμών, παράγραφο με εσοχή πρώτης γραμμής και διάστιχο 1,5. Το αρχείο θα περιέχει μόνο το κείμενο με τον τίτλο του. Στο σώμα του μηνύματος (email) και μόνο σε αυτό, θα αναφέρεται απαραίτητα το πραγματικό όνομα και επώνυμο του/της συγγραφέα, καθώς επίσης το τηλέφωνο και η ηλεκτρονική διεύθυνση επικοινωνίας.

 Λήξη υποβολής των κειμένων 20 Φεβρουαρίου 2021.

Η κριτική επιτροπή θα προβεί σε επιλογή με βάση τη λογοτεχνική αξία των κειμένων. Τα επιλεγμένα κείμενα (10-20) θα αναρτηθούν στην ιστοσελίδα aortipatras.blogspot.com και θα συμπεριληφθούν σε μελλοντική ειδική έκδοση (έντυπη ή ηλεκτρονική).

Την κριτική επιτροπή αποτελούν οι λογοτέχνες:
Σπύρος Λ. Βρεττός, Σωκράτης Σκαρτσής και Έρση  Σωτηρόπουλου

  *Η «Αορτή» είναι μια πολιτισμική συλλογικότητα της Πάτρας. Η ταυτότητά της περιγράφεται στο «Μανιφέστο» του ιστολογίου της  (aortipatras.blogspot.com).

 Η δέσμευση του Μιχάλη Βασιλάκη

Του Βασίλη Λαδά,
ποιητή, πεζογράφου και εκ των συνηγόρων της οικογένειας Τεμπονέρα

Από τις εκδόσεις ΚΨΜ κυκλοφορεί το βιβλίο, Ο εξάντας της ζωής μας, συλλογή ομιλιών και κειμένων του  Μιχάλη Βασιλάκη για το Νίκο Τεμπονέρα. Το βιβλίο το επιμελήθηκε η σύντροφος του Βασιλάκη,  Ουρανία Μπίρμπα. Το εξώφυλλο το σχεδίασε η Εύα Τεμπονέρα, θυγατέρα του δολοφονηθέντος.           

Πρώτη ομιλία: ο επικήδειος που εκφώνησε ο Βασιλάκης τον Γενάρη του 1991 πάνω από το φέρετρο του δολοφονηθέντος καθηγητή.

Τελευταία: η ομιλία στο μνημόσυνο του 2020 στο τόπο της θυσίας. Τον Φεβρουάριο, του επώδυνου αυτού έτους που διανύουμε, έφυγε απροσδόκητα από τη ζωή ο Μιχάλης Βασιλάκης αφήνοντας πίσω του μια ζωή δεσμευμένη με τους αγώνες της αριστεράς. Το βιβλίο εκδόθηκε μετά τον θάνατό του.

Στην πρώτη επικήδεια ομιλία του ξεκινά με την επίκληση: «Νίκο ακριβέ μας σύντροφε δώσε σε μας τους συντρόφους σου του Εργατικού Αντιιμπεριαλιστικού Μετώπου αυτή την ώρα να έχουμε φωνή να σε χαιρετήσουμε. Να δώσουμε μαζί με τους μαθητές σου στον λαό μας όρκο ζωής, να υποσχεθούμε ότι όλοι εμείς οι σύντροφοι σου θα σε έχουμε καθημερινό παράδειγμα ανυποχώρητου αγώνα, ανυστερόβουλης προσφοράς και απέραντης ανθρωπιάς».

Τον όρκο αυτό ο Μ. Βασιλάκης τον τήρησε μέχρι την τελευταία του πνοή. Οι δυο τους Βασιλάκης και Τεμπονέρας, μέλη του ΚΚΕ, διεγράφησαν περί το 1985 ύστερα από διαφωνίες τους  με τη στρατηγική του κόμματος. Μαζί με πολλούς άλλους συντρόφους τους ίδρυσαν το ΕΑΜ μια δυναμική τότε οργάνωση στον συνδικαλισμό της πόλης των Πατρών. Και κάθε Γενάρη επί εικοσιεννέα έτη την ημέρα του φόνου ο Βασιλάκης ως γραμματέας του ΕΑΜ εκφωνούσε  επικήδειο λόγο στο σημείο που δολοφονήθηκε ο Τεμπονέρας. Είναι ο βασικός ομιλητής στην ετήσια επέτειο μνήμης και τιμής που συγκεντρώνει πλήθος κόσμου για να τιμήσει τον αγωνιστή Νίκο Τεμπονέρα.

Θα έλεγα πως οι ομιλίες του Βασιλάκη απευθύνονταν μεν στο πλήθος, στην ουσία τους όμως ήταν διάλογοι με τον νεκρό όπου επικαιροποιείται ο όρκος του Μ. Βασιλάκη, η δέσμευση του να ενημερώνει τον Τεμπονέρα για ό,τι συνέβη στον κόσμο το έτος που διανύθηκε από το προηγούμενο μνημόσυνο. Τους πολέμους στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, τον πόλεμο του χρηματιστηρίου, την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού χέρι- χέρι όταν χρειαστεί με τον φασισμό και άλλα πολλά. Έδινε όμως στον νεκρό και την ελπίδα ότι στο τέλος το δίκιο θα επικρατήσει και ότι η θυσία του δεν πήγε χαμένη.

Τι του έλεγε ο Τεμπονέρας στον μυστικό αυτόν διάλογο μόνο ο Βασιλάκης το ξέρει.

Οι ομιλίες ωστόσο μπορούν να εκληφθούν από τον αναγνώστη και ως ένα περιληπτικό χρονικό της ιστορίας μας από το 1991 και μετά ,με την έκδηλη αγωνία στις γραμμές της για τον δρόμο που πρέπει να πάρει η αριστερά.

Τον Γενάρη του 1991 που δολοφονήθηκε ο Τεμπονέρας είχε καταρρεύσει ο υπαρκτός σοσιαλισμός. Τα νεοφιλελεύθερα δόγματα εξουσίαζαν. Υπήρξαν συμβιβασμοί παντού της συστημικής αριστεράς που συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Παρόλα αυτά ο Μιχάλης Βασιλάκης στις ομιλίες του, στον διάλογο του δηλαδή με τον Τεμπονέρα, δεν άφηνε την αγωνία του να κυριαρχήσει προείχε το κουράγιο από την αποθάρρυνση, ο αγώνας από την περιθωριοποίηση.

Πέρα από αυτήν την παραμυθητική επαγρύπνηση των ομιλιών του Βασιλάκη, οι συνεντεύξεις και οι καταθέσεις του στα δικαστήρια στις δίκες για τον φόνο, που περιέχονται  κατά χρονολογική σειρά κι αυτές στο βιβλίο, αποκαλύπτουν τις ομοιότητες που έχουν  οι δολοφονίες Τεμπονέρα - Φύσσα. Και οι δυο από τάγματα εφόδου. Μόνο που το τάγμα εφόδου το 1991 ήταν ενταγμένο στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, καίτοι τα μέλη του στην πλειοψηφία τους προέρχονταν από το διαλυθέν Παπαδοπουλικό  κόμμα - εθνική παράταξη(με  7% στις εκλογές παρακαλώ τότε ). Η Νέα Δημοκρατία το 1991 ,επί Κων/νου Μητσοτάκη, για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας πρόσφερε κυνική βοήθεια και συμπαράσταση στους υπαίτιους του φόνου παρ' ότι οι μαρτυρίες για το χέρι που σούβλισε τον Τεμπονέρα στο κεφάλι ήταν ακλόνητες. Κίνησε όλο τον μηχανισμό της σε όλες τις εξουσίες για να αποπροσανατολίσει.

Προσπάθησε να εμφανίσει τον φόνο ως αποτέλεσμα συμπλοκής, όπως καλή ώρα ισχυρίσθηκαν και οι της Χρυσής Αυγής ότι συνέβη με την δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Επιπλέον πέτυχε μέσω των παρεμβάσεων της, να επιτύχει ώστε να μην οδηγηθούν στο δικαστήριο ως υπαίτιοι του φόνου και οι συνεργάτες του αυτουργού που ήταν δίπλα του όταν δολοφονούσε. Τα στοιχεία που παραθέτει ο Βασιλάκης στις συνεντεύξεις του κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ως προς το ενδεχόμενο  ότι -αν χρειασθεί- θα υπάρξει και πάλι σύμπλευση απροκάλυπτη νεοφιλελεύθερων και φασιστών παίζοντας ο καθ' ένας τον ρόλο του.

Έτσι όπως τρέχει το βιβλίο με τις 29 ομιλίες, με έξοχους τίτλους σε κάθε κεφάλαιο και την ενδιάμεση παράθεση των συνεντεύξεων και των καταθέσεων στα δικαστήρια καθιστούν το βιβλίο χρονικό μιας εποχής με πρωταγωνιστές  δύο πρόσωπα ακέραιης ηθικής στάσης, του Μιχάλη Βασιλάκη και του Νίκου Τεμπονέρα. Διαβάζεται ακόμη και με λογοτεχνικό ενδιαφέρον, συγχωρώντας τους υψηλούς καταγγελτικούς λόγους στις ομιλίες που η αναγκαιότητα των εκδηλώσεων μνήμης και τιμής τους υπαγόρευε.

Ο Μιχάλης Βασιλάκης αποποιήθηκε πανεπιστημιακή καριέρα που είχε την δυνατότητα να ακολουθήσει κάνοντας χίλιες άλλες δουλειές. Διαγράφτηκε από το ΚΚΕ ενώ ήταν γραμματέας της οργάνωσης Πάτρας ενώ θα μπορούσε, όπως άλλοι, να ελιχθεί και να σταδιοδρομήσει.
_____
δημοσιεύτηκε στο best 3/12/20

 

Δύο ποιήματα

της Βαρβάρας Χριστιά

Εικόνα: Τάσσος (χαράκτης)

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Έφυγε από το σπίτι αξύριστος.

Με μια πένα στο χέρι

και ένα βιβλίο υπό μάλης.

«Πού πας έτσι;» τον μάλωσε

η μάνα του.

…

Της τον φέραν το άλλο πρωί ξυρισμένο.

Με ένα χέρι.

Κι ένα γαρύφαλλο φυτρωμένο

στο στόμα του.

 

«Πώς θα του σταυρώσω τα χέρια;»

ούρλιαξε.

Του δίπλωσε το ένα του χέρι

στην καρδιά.

Τον φίλησε στο ξυρισμένο μάγουλο.

«Των νεκρών τα γένια κάποτε μεγαλώνουν»,

παρηγορήθηκε.

 

Κι έκλαψε το γιο της

με γαρύφαλλα δάκρυα.

 

ΤΗΝ ΕΛΕΓΑΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Μα, εκείνος έπρεπε να την προλάβει!

Πάσχιζε να γεμίσει μ’ οξυγόνο τα πνευμόνια του

να της ουρλιάξει την αγάπη.

Μα, μύριζε ο καιρός αιθάλη, αιθάλη και μπαρούτι

και το φεγγάρι λαβωμένο πια ξεψύχαγε.

Τα κρίνα μάτωναν κι αυτά τραυματισμένα.

Τύμπανα έσκουζαν στις λεωφόρους

με τις μεμβράνες τους να πάλλονται αλλόκοτα.

Ένα ποτάμι άλικο τού μούσκευε τα πέλματα.

Χέρια μαντέμια του έκλειναν το στόμα.

Κι οι αλυσίδες του κι αυτές,

πρώτη φορά, κλαίγαν σκουριά απαρηγόρητες.

Μα, εκείνος έπρεπε να την προλάβει!

Εκείνη χάνονταν

σαν σε κινούμενη άμμο, μες στον όχλο.

Στο ένα της χέρι μια μεσίστια παντιέρα.

Στα χείλη, ένα φιλί που έχασκε ανεπίδοτο.

Μέσα στο πλήθος με τα λαρύγγια τα ξεριζωμένα.

Τρόμος, ριπές, κόσμος που έτρεχε

κι οι συμπληγάδες των καιρών που τους συνέθλιβαν.

Μα, εκείνος έπρεπε να την προλάβει!

Την ύστατη ώρα πριν να δύσει η εικόνα της,

«Ελευθερία, σ’ αγαπώ!» της φώναξε.

Μία ριπή

και ένα στερνό σπαρτάρισμα στο μάτι.

Κι ο ποιητής που έγραψε:

«Τούτο θαρρώ πως είν’ ελευθερία:

Να ’ν’ μπορετό κάθε στιγμή

τ’ όνομα της αγαπημένης σου

παντού και δυνατά να το φωνάζεις».

 

Συλλογή Ασυμφωνία τύπου Ξι, Εκδόσεις Πικραμένος 2019

 

ΤΟ ΛΕΠΤΟ ΤΗΣ ΣΙΓΗΣ

Αθανασία Δανελάτου 

εικόνα: Φτερωτή Νίκη

Φτάνουν πια τα λεπτά της σιγής!

Υπήρξαν πολλά.

Κράτησαν πολλά. Τέλος ξεχάστηκε

η φωνή. Κι όλα τα κύρια

ονόματα αφανιστήκαν σε πηγάδια.

Αποσιωπητικά.

 

Φτάνουν πια τα λεπτά της σιγής.

Βγάλε κραυγή

αν σου βαστάει. Του Ενός. Των πολλών

λεπτών. Βγάλε πολλές κραυγές.

Ασύμμετρες. Άναρθρες. Διαρκείς.

Άκρατες.

 

Να σπάσουν όλα ⋅ τα λεπτά

της σιγής.

Να βγουν οι πεθαμένοι απ΄ τα πηγάδια,

να γεμίσουν οι δρόμοι, να ξεραθούν

οι φοινικιές τα φανάρια να σβήσουν.

 

Να ρυθμίσουν την κυκλοφορία

νέα χρώματα. Να σπάσουν

τις τζαμαρίες νέοι ήχοι.

Να κυλήσουν τα θρύμματα

στους δρόμους γυαλένια σε

ματωμένη διαδήλωση

 

Να σηκωθούν οι σβέρκοι κάτω

από μπότες αστυνομικές

με ματωμένες μύτες. Να αρπάξει

η απελπισία την τριχιά απ’ το σβέρκο

και στης αλαζονείας τον αστράγαλο

τη θηλιά να περάσει

 

Να σπάσει. Ο διάολος. Το ποδάρι του.

 

© ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΔΑΝΕΛΑΤΟΥ, ΤΟ ΛΕΠΤΟ ΤΗΣ ΣΙΓΗΣ, Πάτρα, 2020.

 

 Ο «καθημερινός φασισμός» ζει ανάμεσά μας

του Κώστα Σπαρτινού

Η έκφραση «καθημερινός φασισμός» μου ήρθε στο νου μετά την ιστορική απόφαση του δικαστηρίου για την «Χρυσή Αυγή», τόσο αυτή που χαρακτήρισε το ναζιστικό μόρφωμα ως εγκληματική οργάνωση όσο και την κατάληξή της που οδήγησε την πλειοψηφία των κατηγορουμένων στη φυλακή, απορρίπτοντας τον ανασταλτικό χαρακτήρα των ποινών που πρότεινε η εισαγγελέας.  Πολλά γράφτηκαν και ειπώθηκαν για αυτή την ετυμηγορία, αναμφισβήτητα πολυσήμαντη για τη χώρα μας, την ελληνική κοινωνία αλλά και την Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο που ταλανίζεται εδώ και αρκετά χρόνια από φανερές και κρυφές, φασίζουσες, φασιστικές, ρατσιστικές, σωβινιστικές δυνάμεις.

Σύσσωμο το πολιτικό σύστημα, οι κοινωνικοί φορείς, τα ΜΜΕ θριαμβολόγησαν για την απάντηση και τη νίκη της δημοκρατίας, ακόμα και κάποιοι καιροσκόποι αμφίβολου δημοκρατικού φρονήματος που είχαν «παίξει» παλιότερα με την δράση της ΧΑ για διάφορους λόγους: από υστεροβουλία, κερδοσκοπία ή αφέλεια (αν είναι εύκολο να αποδεχθεί κανείς την τρίτη εκδοχή!). Πέρα από την ειλικρίνεια όλων των θριαμβολογούντων, πέρα από την προσχεδιασμένη επικοινωνιακή προσπάθεια της Κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει την απόφαση με τρόπο πολιτικά ευτελή και ιστορικά αναιδή για να πλήξει την αξιωματική αντιπολίτευση, θέλω να πιστεύω ότι το συνολικό μήνυμα που εκπέμφθηκε ήταν μια αναγκαία κραυγή που ελπίζω ότι ακούμπησε τη συνείδηση της πλειοψηφίας μιας κοινωνίας ταλαιπωρημένης για πολλά χρόνια από χρεοκοπίες πολλών ειδών, οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση, αξιακή και πολιτισμική σύγχυση.

Υπήρξαν βέβαια και πάρα πολλές φωνές που σωστά επισήμαναν ότι δεν έχουμε ξεμπερδέψει με τις ιδέες που έθρεψαν το φαινόμενο της ΧΑ, ότι έχουμε μπροστά μας συνεχείς αγώνες, γιατί ο φασισμός δεν τελειώνει με μια δικαστική απόφαση.

«Καθημερινός φασισμός» ήταν ο τίτλος μιας ταινίας του Μιχαήλ Ρομ, γυρισμένης το 1965, που ξαναείδα αυτές τις μέρες στο διαδίκτυο. Η ταινία δεν επιμένει τόσο στα ιστορικά δεδομένα της ανόδου και της επικράτησης του Χίτλερ στη Γερμανία και στις μεγάλες στιγμές του πολέμου όσο στους μηχανισμούς μαζικής προπαγάνδισης, παραπλάνησης και εξαπάτησης και πώς αυτοί διαμόρφωσαν την ψυχολογία, τον συναισθηματισμό, τα πρότυπα και την καθημερινή ζωή του γερμανικού λαού. Ενός λαού ταλαιπωρημένου από τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο, τις επιπτώσεις της Συνθήκης των Βερσαλλιών, την παραπαίουσα Δημοκρατία της Βαϊμάρης, την οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση. Μας βοηθά να καταλάβουμε πώς μπορεί να διολισθήσει μια κοινωνία ή ένα σημαντικό κομμάτι της και να αποδεχθεί το απάνθρωπο, το αποκρουστικό, το χυδαίο, το αυταρχικό σαν ανεκτό, κανονικό, φυσιολογικό. Να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί και αναπτύσσεται αυτό που η Χάννα Άρεντ ονόμασε «κοινοτοπία του κακού» στο βιβλίο της «Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ». «Μισή δωδεκάδα ψυχίατροι βεβαίωσαν» λέγεται ότι αναφώνησε ένας από τους εξεταστές του Άιχμαν «ότι είναι ‘‘φυσιολογικός’’ – πιο φυσιολογικός, σε κάθε περίπτωση, από όσο είμαι εγώ ο ίδιος αφότου τον εξέτασα». Ένας φυσιολογικός άνθρωπος που μετατρέπεται σε τέρας υπακούοντας άκριτα άνωθεν εντολές.

Το κρίσιμο ερώτημα σήμερα είναι: Πόσο από αυτές τις ιδέες και σε ποια έκταση έχουν εμποτίσει την ελληνική κοινωνία και πολλές άλλες; Διαπερνώντας διακομματικά και διαταξικά το σώμα της και τη συνείδησή της; Όταν ο ρατσισμός, ο εθνικισμός, η πατριδοκαπηλία, η ομοφοβία, ο σεξισμός κυκλοφορούν απροκάλυπτα ή συγκαλυμμένα ανάμεσά μας. Όταν ακόμα και πολλοί από όσους είναι αντίθετοι με αυτά τα φαινόμενα, τα προσπερνούν από ελαφρότητα, αδιαφορία ή κόπωση; Όταν οι κατασκευασμένες ειδήσεις δεν εξοργίζουν, τα σημαντικά γεγονότα για τη ζωή των ανθρώπων επισκιάζονται από επικοινωνιακά σκουπίδια, οι εξουσίες αυθαιρετούν ως αυθέντες και δεν λογοδοτούν αλλά αντιστρέφουν ξεδιάντροπα την πραγματικότητα, λειτουργώντας ως ιδιοκτήτες του κράτους. Και μαζί τους ένας εσμός επικοινωνιολόγων, δημοσιογραφούντων, κολάκων σιτιζομένων από το πρυτανείο της εξουσίας, οι οποίοι σιγοντάρουν και χαϊδεύουν σκόπιμα, συνειδητά, ανέμελα τον «καθημερινό φασισμό». Ανατριχιάζει κανείς αν σκεφτεί ότι τα σημερινά μέσα προπαγάνδισης και μαζικής επικοινωνίας έχουν πολλαπλάσιες δυνατότητες εκείνων της εποχής του Χίτλερ και του Μουσολίνι. Τότε δεν υπήρχε ακόμα η τηλεόραση και το διαδίκτυο!

Και δεν είναι να απορεί κανείς πώς έγινε να κυβερνάνε σήμερα, εκλεγμένοι από τους λαούς τους, ένας Τραμπ, ένας Μπολσονάρου, ένας Σαλβίνι, ένας Όρμπαν και μερικοί ακόμα, νομιμοποιώντας ακροδεξιές, φασίζουσες, αντιδημοκρατικές αντιλήψεις και πρακτικές. Αρκεί το πρόσφορο έδαφος της οικονομικής και κοινωνικής εξαθλίωσης και η «κατάλληλη» ανενδοίαστη, χυδαία και αμοιβαία επωφελής συμμαχία των πολιτικών δυνάμεων με τα κέντρα που ελέγχουν την επικοινωνία. Το κατάλληλο κλειδί ξεκλειδώνει τότε την κλειδαριά και ανοίγει την πόρτα στα τέρατα.

Πρέπει να γίνει μεγάλη προσπάθεια, με την κινητοποίηση όλων των ανυστερόβουλων δημοκρατικών πολιτών, καθώς τις τελευταίες δεκαετίες το κακό έχει πολύ προχωρήσει διαβρώνοντας συνειδήσεις, θεσμούς, εξουσίες. Όπως ο κορωνοϊός κυκλοφορεί ανάμεσά μας και δεν πρέπει να ξεχνιόμαστε, έτσι κυκλοφορεί ανάμεσά μας και ο «καθημερινός φασισμός». Και πρέπει να τον αντιπαλεύουμε με καθημερινό αγώνα. Ο αγώνας αυτός αποτελεί τόσο ατομική όσο και συλλογική ευθύνη.

Κώστας Σπαρτινός, πρώην βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ
 Ο «καθημερινός φασισμός» ζει ανάμεσά μας: δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πελοπόννησος  27/10/2020