Louise Gluck , Μια παλιά αγάπη

του Χρήστου Τσιάμη (ανταπόκριση- Μανχάταν)

 Έγραφα για την Γκλύκ, τον Φεβρουάριο του  1987, στο λογοτεχνικό περιοδικό «η Λέξη»: «Η Louise Gluck είναι μια από τις σημαντικότερες φωνές της αμερικάνικης ποίησης όπως διαμορφώνεται σήμερα.  Η ποίηση της διακρίνεται για την αυστηρότητα της έκφρασης και τη γλωσσική της λιτότητα, τη διεισδυτικότητα των αναζητήσεων της και την τόλμη στη διατύπωση της ποιητικής ιδέας κι ενατένισης.

Τα θέματα της είναι μια σειρά προσεγγίσεων στην ουσία της ύπαρξης σε μια επίμονη προσπάθεια για διαφάνεια: σχέσεις, αγάπη, απώλεια, βία, θάνατος.  Ένας κριτικός, αναφερόμενος στην ποιητική διόραση της Gluck, παρατηρεί πως ‘είναι μεσογειακή ως προς το διαυγές περίγραμμά της, την αίσθηση του χρόνου και την εκφραστική της έμφαση στο φως σαν προϋπόθεση της ύπαρξης.’  Η ίδια η ποιήτρια εξ άλλου μας μιλάει για τη μονομανία της με τους ελληνικούς μύθους σε νεανική ηλικία και για τον ποιητή «των ταξιδιών της», αργότερα, τον Καβάφη.

Ταυτόχρονα όμως η ποίηση της Gluck έχει έναν χαρακτήρα ατόφια αμερικάνικο μιλώντας με τον τρόπο που συνόψισε ο William Carlos Williams: «οι ιδέες υπάρχουν μόνο στα πράγματα» (no ideas but in things).  Αρχίζει να διαφαίνεται πως με τη Louise Gluck έχουμε την καινούργια έκφανση της παράδοσης που οροθετείται από τον William Carlos Williams, τον Robert Lowell, την Elizabeth Bishop.

Την εποχή που τα έγραφα αυτά η Γκλύκ είχε εκδώσει τέσσερις ποιητικές συλλογές.  Σήμερα που έχει δεκατέσσερις δημιουργίες (δώδεκα συλλογές ποιημάτων και δύο τόμους δοκιμίων) δεν έχω πάρα πολλά να προσθέσω.  Εκτός από κάτι που μου έγινε γνωστό αφότου η ποιήτρια με κατεύθυνε στα δοκίμια της, χρόνια αργότερα.  Συγκεκριμένα, στην πηγή του έντονου ψυχολογικού χαρακτήρα των ποιημάτων της.  Στο δοκίμιο της «Παιδεία του Ποιητή», γράφει: «Η ανάλυση [η ψυχανάλυση, δηλαδή] με έμαθε να σκέφτομαι.  Με έμαθε να χρησιμοποιώ την τάση μου να διαφωνώ με ιδέες που εκφράζονταν για τις δικές μου ιδέες, με έμαθε να χρησιμοποιώ την αμφιβολία, να εξετάζω τον δικό μου λόγο για τις αποφυγές του και τις περικοπές του.  Μου έδωσε ένα πνευματικό πόνημα ικανό να μεταμορφώνει την παράλυση – που είναι η ακραία έκφραση της αυτοαμφιβολίας – σε διεισδυτικότητα.»  Όπως περιγράφει στο ίδιο δοκίμιο, είχε αρχίσει την ψυχανάλυση στην τελευταία τάξη του λυκείου και είχε διαρκέσει εφτά ολόκληρα χρόνια.   Μετά από αυτή την περίοδο, και την ταυτόχρονη σχεδόν παρακολούθηση μαθημάτων ποιητικής γραφής στο τμήμα Γενικών Σπουδών του πανεπιστημίου Κολούμπια υπό την καθοδήγηση, κυρίως, του ποιητή Stanley Kunitz, η Γκλύκ εκδίδει την πρώτη της ποιητική συλλογή, «Firstborn» («Πρωτότοκη»), το 1968.

Στο ίδιο δοκίμιο επίσης, του 1989, η ποιήτρια αναφέρει και το εξής: «Έχω την εντύπωση ότι η επιθυμία να κάνεις τέχνη παράγει μια συνεχή εμπειρία πόθου, μιαν ανησυχία που μερικές φορές, αλλά όχι αναπόφευκτα, εκφράζεται ρομαντικά, ή σεξουαλικά.»  Αυτή η παραπομπή και η παραπάνω, πιστεύω, θα ρίξουν κάποιο φως κατά την ανάγνωση των ποιημάτων που παρουσιάζονται εδώ.

Τα πέντε πρώτα ποιήματα είναι από την έβδομη συλλογή της Γκλύκ, «Meadowlands» (Περιοχή Λιβαδιών) του 1996, όπου με τον γνωστό της τρόπο συνδυάζει την ομηρική ιστορία του Οδυσσέα και της Πηνελόπης με το ιστορικό της κρίσης του δικού της γάμου.  Πέραν του εμφανούς, η ονομασία επίσης αναφέρεται, σκοπίμως, και στην ονομασία του γηπέδου της ομάδας αμερικάνικου φουτμπόλ ‘Οι Γίγαντες της Νέας Υόρκης’ (The New York Giants) στην πολιτεία Νιού Τζέρσυ, ακριβώς απέναντι απ’ το Μανχάταν.  Η ποίηση της Γκλυκ στο βιβλίο αυτό φαίνεται να κατεβάζει πράγματα απ’ τον αιθέρα της ψυχής και των μύθων κάτω στη λάσπη του σταδίου και στον σώμα με σώμα ανταγωνισμό.

Τα υπόλοιπα ποιήματα είναι από τις πρώτες συλλογές της ποιήτριας με τις οποίες έχω έναν νοσταλγικό δεσμό.  Κατά σειρά, δύο από την «Κατερχόμενη Μορφή» (‘Descending Figure’), δύο από το «Το Σπίτι στον Βάλτο» (‘The House on Marshland’), και το τελευταίο από τη συλλογή του 1985 «Ο Θρίαμβος του Αχιλλέα» (‘The Triumph of Achilles’).

 Σε ένα γράμμα της, τον Φεβρουάριο του 198, η σαραντατριάχρονη, τότε, ποιήτρια αποφασίζει να μου δώσει μια λίστα από “τα δικά μου αγαπημένα” ποιήματα (των πρώτων τεσσάρων συλλογών της) “σε περίπτωση που ποτέ θελήσεις να τολμήσεις να πας παραπέρα…”

Ανάμεσα τους περιλαμβάνονται και τα ποιήματα ‘Ο Κήπος’, ‘Ο Καθρέφτης’, ‘Οι μικροί μαθητές’, ‘Αγγελιοφόροι’, και ‘Μαραθώνας’, σε μετάφραση παρακάτω.  Και συνεχίζοντας με προειδοποιεί: “Favorites do change”.  Οι προτιμήσεις αλλάζουν βέβαια.

Όσο για τη μετάφραση των ποιημάτων της στα Ελληνικά, είχε γράψει: ‘…θα με ευχαριστούσε απείρως αν τα ποιήματα αυτά εύρισκαν ένα κοινό στην Ελλάδα – επί χρόνια, ο ποιητής με τον οποίον ταξίδευα μαζί ήταν ο Καβάφης.’

 Ας ταξιδέψουμε κι εμείς μαζί της τώρα!

  

Δέκα Ποιήματα

 Μετάφραση:  Χρήστος Τσιάμης

 

Τελετή 

Έπαψαν να μου αρέσουν οι αγκινάρες όταν έπαψα να τρώω

βούτυρο.  Ο μάραθος

δεν μου άρεσε ποτέ.

 Ένα πράγμα που πάντα μισούσα

σ’ εσένα: το μισώ που αρνήσαι

να έχουμε κόσμο στο σπίτι.  Ο Φλωμπέρ

είχε περισσότερους φίλους κι ο Φλωμπέρ

ήταν ένας ερημίτης.

 

Ο Φλωμπέρ ήταν τρελός: ζούσε

με τη μητέρα του.

 

Το να ζώ μ’ εσένα είναι σαν να ζώ

σε οικοτροφείο :

κοτόπουλο τη Δευτέρα, την Τρίτη ψάρι.

 

Έχω βαθιές φιλίες.

Έχω φιλίες

με άλλους ερημίτες.

 

Γιατί το αποκαλείς ακαμψία;

Δεν το λες καλύτερα μεράκι

για τελετή;  Ή η πείνα σου για το ωραίον

ικανοποιείται πλήρως από εσένα τον ίδιον;

 

Και κάτι άλλο: ονόμασε μου ένα άλλο άτομο

που δεν έχει έπιπλα.

 

Έχουμε ψάρια την Τρίτη

γιατί είναι η φρέσκια Τρίτη.  Αν οδηγούσα

θα ήταν δυνατόν να τα είχαμε άλλες μέρες.

 

Αν έχεις τόση ανάγκη

για προηγούμενο, δοκίμασε

τον Στήβενς.  Ο Στήβενς

δεν ταξίδεψε ποτέ του.  Μ’ αυτό δεν σημαίνει

ότι δεν ήξερε από ευχαρίστηση.

 

Ευχαρίστηση ίσως αλλά όχι

χαρά.  Όταν κάνεις αγκινάρες,

να τις κάνεις για τον εαυτό σου.

 

Η αποσύνδεση του Τηλέμαχου

 

Σαν ήμουν παιδί και κοίταγα

τις ζωές των γονιών μου, ξέρεις

τι σκεφτόμουνα;  Σκεφτόμουνα

σπαραχτκές.  Τώρα σκέφτομαι

σπαραχτικές, μα επίσης

παράλογες.  Επίσης

πολύ αστείες.

 

 

Η παραβολή του τέρατος

 

Η γάτα κάνει κύκλους στην κουζίνα

με ένα ψόφιο πουλί,

το καινούργιο της απόκτημα.

 

Κάποιος θα πρέπει να κάνει συζήτηση

με τη γάτα περί ηθικής καθώς αυτή

περιεργάζεται το πλαδαρό πουλί:

 

δεν τη ζούμε

τη θέληση έτσι

στο σπίτι αυτό εδώ.

 

Να το πείς αυτό στο ζώο,

με τα δόντια του ήδη βαθιά

σ’ ενός άλλου ζώου τη σάρκα.

 

.

 

Επέτειος

 

Είπα να κουβαριαστείς επάνω μου.  Αυτό όμως δεν σημαίνει

τα κρύα ποδάρια σου φαρδυά πλατιά στο πέος μου επάνω.

 

Θα πρέπει κάποιος να σου μάθει τι να κάνεις στο κρεβάτι.

Εκείνο που νομίζω όμως είναι ότι θα πρέπει

να μαζεύεις τα άκρα σου στη δική σου μεριά.

 

Κοίτα τι έκανες –

έκανες τη γάτα να μετακινηθεί.

 

Μα δεν τόθελα το χέρι σου εκεί.

Εδώ το ήθελα το χέρι σου.

 

Καλά θα κάνεις τα πόδια μου να τα προσέξεις.

Καλά θα κάνεις να τα φανταστείς

την άλλη φορά που θα δεις μια δεκαπεντάχρονη μανούλι.

Γιατί από κεί πούρχονται τα πόδια αυτά έχει πιο πολύ πράγμα.

 

 

Το τραγούδι της Πηνελόπης

 

Μικρή μου ψυχή, μικρή μου εσύ μόνιμα γδυτή,

τώρα να κάνεις ό,τι σου ορίσω, να σκαρφαλώσεις

στου έλατου τα ράφια τα κλαριά,

να περιμένεις στην κορφή, προσεχτική σαν να

φυλάς σκοπιά η να κρατάς τσίλιες. Όπου νάναι θα γυρίσει.

Αρμόζει να είσαι

γενναιόδωρη.  Γιατί και του λόγου σου δεν ήσουν

τέλεια απολύτως.  Με το κορμί σου μπελά

έχεις κάνει πράγματα που δεν θα πρέπει

να τα συζητάς στα ποιήματα.  Γι αυτό

κάλεσέ τον πάνω απ’ το απέραντο νερό, το αστραφτερό,

με το τραγούδι σου το σκοτεινό, με το αφύσικο

τραγούδι σου που γραπώνει – με πάθος πολύ,

σαν την Μαρία Κάλλας.  Ποιός

δεν θα σ’ ήθελε εσένα;  Σε τίνος την πιό δαιμονική όρεξη

θα αποτύχαινες να δώσεις απάντηση εσύ;  Όπου νάναι

θα γυρίσει απ’ οπουδήποτε πάει εν τω μεταξύ,

ηλιοκαμένος από τα χρόνια του μακριά, θέλοντας

το ψητό του κοτόπουλο.  Α, θα πρέπει να τον υποδεχτείς,

θα πρέπει να τινάξεις του δέντρου τα κλαδιά

για να του τραβήξεις την προσοχή,

όμως προσεχτικά, προσεχτικά, μήπως και

το όμορφο πρόσωπο του στραπατσαριστεί

απ’ τις βελόνες, αν πέσουν κάτω βροχή.

 

 

Ο καθρέφτης

 

Σε κοιτάζω στον καθρέφτη κι αναρωτιέμαι

τι να σημαίνει άραγε να είσαι τόσο ωραίος

και πώς και δεν αγαπάς τον εαυτό σου

μα τον κόβεις, έτσι που ξυρίζεσαι

σαν τυφλός.  Φαίνεται πως μ’ αφήνεις να κοιτάζω

για να στραφείς κατά του εαυτού σου

με μεγαλύτερη βία,

από ανάγκη να μου δείξεις ότι γδέρνεις τη σάρκα

με περιφρόνηση και χωρίς δισταγμό

ώσπου να σε δώ σωστά,

σαν άντρα που ματώνει, και όχι

την αντανάκλαση που επιθυμώ.

 

Ο κήπος 

 

Ο κήπος σε θαυμάζει.

Για χάρη σου αλείφεται με πράσινο χρώμα,

και με το εκστατικό κόκκινο των ρόδων,

για νάρθεις στο πλευρό του με τους εραστές σου.

 

Και οι ιτιές –

Κοίταξε πως τις έχει σχηματίσει αυτές τις πράσινες

τέντες της σιωπής.  Κι όμως,

χρειάζεσαι ακόμα κάτι,

το σώμα σου τόσο τρυφερό, ολοζώντανο ανάμεσα στα πέτρινα ζώα.

Παραδέξου το, είναι φριχτό να είσαι σαν κι αυτά,

άτρωτη.

 

Οι μικροί μαθητές

 

Τα παιδιά προχωρούν με τα μικρά τους σακίδια.

Και όλη μέρα οι μανάδες πασχίζουν

να μαζέψουν τα όψιμα μήλα, κόκκινα και χρυσά,

σαν λέξεις μιας άλλης γλώσσας.

 

Και στην άλλη όχθη είναι αυτοί

που περιμένουν πίσω από τα μεγάλα θρανία

να δεχτούν αυτά τα πρόσφορα.

 

Με τι τάξη βαλμένα – τα καρφιά

όπου κρεμάνε οι μαθητές

τα πανωφόρια από γαλάζιο ή κίτρινο μαλλί.

 

Και οι δάσκαλοι θα τα διδάσκουν σιωπηλά,

και οι μανάδες θα παστρεύουν τους δεντρώνες για διέξοδο,

τραβώντας τα γκρίζα κλαδιά των δέντρων με τα φρούτα

που έχουν να προσφέρουν τόσα ελάχιστα πολεμοφόδια.

 

Αγγελιαφόροι

 

Περίμενε και θα σε βρουν.

Οι χήνες που πετάν χαμηλά πάνω απ’ τους βάλτους

Κι αστράφτουνε στα μαύρα νερά.

Σε βρίσκουν.

 

Και τα ελάφια –

Τι όμορφα!

σαν να μην είναι εμπόδιο το σώμα.

Φεύγουν αργά στο ξέφωτο

μες’ από μπρούτζινα επίπεδα στο φώς του ήλιου.

 

Γιατί να στέκονταν σε τέτοια ακινησία,

αν δεν περίμεναν;

Σχεδόν μαρμαρωμένα, μέχρι που σκουριάζουν

τα κλουβιά, στον άνεμο οι θάμνοι τρέμουν,

μαζεμένοι, δίχως φύλλα.

 

Άφησέ τη λοιπόν να βγει εκείνη την κραυγή

– λύτρωση, λύτρωση – σαν το φεγγάρι

που αποσπάται από τη γη κι ανεβαίνει

ολόγιομο σ’ έναν κύκλο από βέλη

 

ώσπου φτάνουν μπροστά σου

σαν νεκρά αντικείμενα, τη σάρκα φορτωμένα

και σύ ανώτερή τους, πληγωμένη και δεσπόζουσα.

 

Μαραθώνας 

 

4.   Τραγούδι για Εμπόδια

 

Όταν με αγγίζει ο εραστής μου, αυτό που νιώθω στο σώμα

μοιάζει με την πρώτη κίνηση ενός παγετώνα πάνω στη γή,

καθώς μετακινείται ο πάγος και μετατοπίζει τεράστιους ογκόλιθους,

λόφους από βράχους κατηφείς: έτσι στα δάση τα ξεριζωμένα δέντρα

γίνονται μια θάλασσα από μέλη αποσυνδεδεμένα –

Και, όπου υπάρχουν πόλεις, λειώνουν κι αυτές,

οι κήποι που αναστενάζουν, όλες οι κοπελιές

που τρώνε σοκολάτες στις αυλές, και αργά

σκορπάνε τα χρωματιστά αλουμινόχαρτα: τότε, εκεί που ήταν η πόλη,

το ορυκτό, τα ξεθαμμένα μυστήρια:  κι έτσι βλέπω πως

ο πάγος είναι πιο δυνατός από τον βράχο, από τη σκέτη αντίσταση-

 

Έτσι, λοιπόν, για μας, στο μονοπάτι του, ο χρόνος δεν περνά,

ούτε μια ώρα.

 (από το περιοδικό Η Λέξη, τεύχος 68, 1987)
_______

 το κείμενο του Χρήστου Τσιάμη δημοσιεύτηκε στον Αναγνώστη

ΝΙΚΟΣ ΠΡΕΣΣΑΣ:

Αναδρομική της κίνησης και του χρώματος

Βασίλειος  Χριστόπουλος

Μια σημαντική έκθεση ζωγραφικής βρίσκεται σε εξέλιξη στο χώρο του ΠΟΛΥΕΔΡΟΥ. Με τον τίτλο «Αναδρομή» παρουσιάζονται (από 3 Ιουλίου και τα μέσα Αυγούστου 2020) 50 έργα του Νίκου Πρέσσα από την περίοδο του Παρισιού που δεν είχαν εκτεθεί στην Ελλάδα. Πρόκειται για την πιο ώριμη και δημιουργική καλλιτεχνική περίοδο του σημαντικού Πατρινού ζωγράφου.
Τότε που μέσα στην πρωτεύουσα του ευρωπαϊκού πολιτισμού συμμετείχε στα πρωτοποριακά ρεύματα της κινητικής και χειρονομιακής ζωγραφικής, ενός κινήματος που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, αλλά ωρίμασε και έγινε κλασσικό στην καρδιά της Ευρώπης.Οι ζωγράφοι που εγκαινίασαν την νέα αντίληψη, ότι δηλαδή, τα εκφραστικά μέσα της ζωγραφικής χωρίς να αναπαριστάνουν κάτι γνωστό και οικείο, μπορούν να δημιουργήσουν εικόνες – σύμβολα με πολλαπλές σημασίες, ήταν ο Καντίνσκι, ο Μάλεβιτς και ο Μόντριαν. Δημιούργησαν λοιπόν μια ζωγραφική γλώσσα με συμβολικό χαρακτήρα, προέβαλλαν την υποκειμενικότητα του καλλιτέχνη και κατέθεσαν με τον τρόπο τους ο καθένας την κριτική του άποψη για τον κόσμο.Η ζωγραφική αυτή γλώσσα καλλιέργησε δύο αντιπροσωπευτικές εκδοχές:
Τον Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό που παρουσιάστηκε στην Αμερική και έδωσε έμφαση στον αυθορμητισμό της έκφρασης.

Την χειρονομιακή (και κινητική) τέχνη που, όπως είπαμε, αν και ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, ωρίμασε και έγινε κλασσική στην καρδιά της Ευρώπης.Αν τα έργα των εξπρεσιονιστών διακρίνονται για τις καθαρές χρωματικές αντιθέσεις, το δυναμισμό της φόρμας, τη δράση στην θεματολογία και εκφράζουν την ψυχή του δημιουργού στον ταραγμένο κόσμο που τον περιβάλει, η κίνηση και η χειρονομία κατά τη διαδικασία δημιουργίας του ζωγραφικού έργου, η γραμμή και το χρώμα σε κίνηση, εκφράζουν επί πρόσθετα τη βούλησή του να αλλάξει την τάξη του κόσμου .Τη δεκαετία του 1960, δημιουργείται και ο όρος «Οπ Άρτ» ο οποίος αναφέρεται σε οπτικές ψευδαισθήσεις που προκαλούνται σκόπιμα από τα εικαστικά έργα αλλά και το λυρικό κίνημα της Οπτικής Ποίησης στο οποίο θα αναφερθούμε στη συνέχεια.Ο Πατρινός ζωγράφος Νίκος Πρέσσας (1952) σπούδασε στην Α.Σ.Κ.Τ. της Αθήνας και συνέχισε στη Γαλλία όπου και έζησε μέχρι το 1995.(Ecole Nationale Supereure des Beaux Arts και Μaitrise d’ Esthetique στο Universite Paris I Pantheon-Sorbonne).Από την ηλικία των 14 μελέτησε και στην συνέχεια άσκησε την τέχνη της αγιογραφίας δίπλα στον πατέρα του Ανδρέα Πρέσσα και κατόπιν στα εργαστήρια του Κ. Ξυνοπουλου και του Γιώργου Μαυροείδη.Από το 1997 μέχρι το 2019 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Πατρών, στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Αισθητική Αγωγή. Επίσης δίδαξε ζωγραφική στο Εικαστικό Εργαστήρι του Δήμου Πατρέων, την χρονική περίοδο 2014-2017.

Όπως σημειώνει ο Δημήτρης Ζαχαράτος στο σημείωμα της έκθεσης του Ν. Πρέσσα,«Στη ζωγραφική της κίνησης και της χειρονομίας πέρα από το έργο καταγράφονται και οι παλμοί του καλλιτέχνη. Γίνεται στάλκερ για εμάς, τον παρακολουθούμε στιγμή τη στιγμή, βήμα το βήμα – αν και δεν είναι σίγουρος πού κατευθύνεται. Αλλά οπωσδήποτε θα μας πάει ως εκεί, για να μας εγκαταλείψει μονάχους μας στο τοπίο». Και συνεχίζει:«Θυμάμαι το Νίκο Πρέσσα να ζωγραφίζει, τον έχω παρακολουθήσει στις τελετές της χειρονομιακής ζωγραφικής, είδα πόσο δύσκολο είναι να αποφασίσει πότε να σταματήσει. Άλλοτε στριφογυρίζει γύρω από το τελάρο, άλλοτε στρέφει το ίδιο το τελάρο, άλλες φορές κάθεται και κεντάει χωρίς βιασύνη με τα κραγιόνια του σε μια άχρονη συνθήκη. Αόρατες πτυχώσεις μάτριξ που αναδύονται αλλά δεν μένουν πάντα εκεί, όπως και συ που δεν μπορείς να συγκεντρωθείς όσο θέλεις στον πίνακα, αλλά θα γυρίσεις, είσαι σίγουρος».

Ο Νίκος Πρέσσας από νεαρή ηλικία έδειξε το ασυμβίβαστο του χαρακτήρα του. Ο δρόμος της τέχνης ήταν η φυσική του στάση και έκφραση να τοποθετηθεί κριτικά στον κόσμο και στην σκληρή κοινωνία της κυνικότητας. Και ο προσωπικός του δρόμος στη διαρκή αναζήτηση για κάτι καθαρό και αυθεντικό.
Γι αυτό και είναι ενδιαφέρουσες, κάποιες και σαγηνευτικές, οι μεγάλες συνθέσεις που παρουσιάζει. Με ένταση της γραμμής, με χρωματική λιτότητα και ζωντανή την εναγώνια έρευνα προκειμένου να αποκαταστήσει την χαμένη τάξη του κόσμου.

Παρ’ ότι από νεαρή ηλικία μελέτησε και στη συνέχεια άσκησε τη βυζαντινή αγιογραφία, η προσωπική του έρευνα και αναζήτηση τον οδήγησαν στα σύγχρονα μοντέρνα κινήματα. Και αποφάσισε με τόλμη και θάρρος να συνομιλήσει και να αναμετρηθεί μαζί τους. Έτσι, έκανε την προσωπική του επανάσταση και τράβηξε το δικό του μοντέρνο ευρωπαϊκό δρόμο της συμβολικής ζωγραφικής. Και το έκανε με επιτυχία αν δούμε τις πολλές εκθέσεις του στη Γαλλική πρωτεύουσα (1984, 1986, 1992,1993).Είναι ενδιαφέρουσα η καλλιτεχνική πορεία των σημαντικών Πατρινών ζωγράφων αυτής της ηλικίας. Οι ομήλικοί του ζωγράφοι Γιώργος Μπογδανόπουλος (1951) και Κώστας Παπατριανταφυλλόπουλος (1951) παρά τις κοινές σπουδές στην ΑΣΚΤ (με τον Ν. Πρέσσα) οδηγήθηκαν, εξέφρασαν και συνεχίζουν να εκφράζουν μια ελληνικότροπη ζωγραφική, ψάχνοντας το ελληνικό και ιθαγενές ιδεώδες.Αντίθετα ο τέταρτος της γενιάς τους, ο Στάθης Χρυσικόπουλος (1945), που μαθήτευσε κοντά στο ζωγράφο Σπύρο Σώκαρη και σπούδασε στη Φλωρεντία (αρχιτεκτονική και ζωγραφική) εμπνεύστηκε και εκφράζει το κίνημα της Οπτικής Ποίησης: Μιας πιο λυρικής εκδοχής του κινήματος της συμβολικής ζωγραφικής.Στην πόλη μας δεν έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθούμε συχνά τέτοιες εκθέσεις σε αριθμό πινάκων, θεματική και υψηλή ποιότητα.Οι 50 πίνακες χωροθετημένοι με την πείρα  της Όλγας Νικολοπούλου στον κλασσικό χώρο του Πολύεδρου, αναδεικνύουν ένα σημαντικό καλλιτεχνικό γεγονός και μια δημιουργική εποχή ενός δικού μας καλλιτέχνη. Ενός ζωγράφου με ευρωπαϊκή πορεία που, αν είχε παραμείνει στο Παρίσι (δεν είχε επιστρέψει δηλαδή  στην Πάτρα), θα είχε σίγουρα μια σημαντική διεθνή αναγνώριση στο κίνημα της συμβολικής ζωγραφικής.

Η έκθεση λειτουργεί ως 5 Αυγούστου

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΕΧΝΗΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ

 ΑΡΙΣΤΕΡΟ ή ΔΕΞΙΟ;

του Βασίλειου Χριστόπουλου

Σκεπτόμενος Κατερίνα Χριστοπούλου

H κινητοποίηση των δημιουργών, που σε αυτήν τη δύσκολη εποχή αγνοούνται προκλητικά, βρίσκεται σε εξέλιξη. Καθώς όλες οι εκδηλώσεις του καλοκαιριού ματαιώνονται, οι καλλιτέχνες, κυρίως της μουσικής και του θεάτρου, βρίσκονται σε απόγνωση. Και κατά  συντριπτική πλειοψηφία εξεγείρονται κατά της ΥΠΠΟΑ Λ. Μενδώνη και της κυβέρνησης Μητσοτάκη.

Η  πλειοψηφία, με κάποιες, ως συνήθως, εξαιρέσεις: Π.χ. την Α. Πρωτοψάλτη και τον Δ. Σαββόπουλο που βολεύτηκαν επιλεκτικά: η πρώτη με κινούμενες συναυλίες σε φορτηγό  και ο δεύτερος με τη μετάδοση της παλιάς σειράς εκπομπών ΖΗΤΩ το ελληνικό τραγούδι.

Στη δυσμενή αυτή συγκυρία, πέραν των υγειονομικών μέτρων προστασίας που υπάρχει κάποια συναίνεση,  αναπτύσσεται  μια  πολιτική αντιπαράθεση που λαμβάνει έναν  έντονο κοινωνικό, ακόμη  και ταξικό χαρακτήρα.  Στην αντιπαράθεση αυτή πολλά επίδικα του παρελθόντος επανατίθενται για αναστοχασμό και επαναπροσδιορισμό:  θέματα  δημόσιας υγείας,  κοινωνίας, αλλά και πολιτισμού. 

Σε αυτήν λοιπόν τη συγκυρία (καθώς η ΑΟΡΤΗ  μας εμπλουτίζεται με κείμενα και απόψεις), αισθάνομαι την ανάγκη να θέσω ένα ερώτημα για τον πολιτισμό και να διατυπώσω μιαν απάντηση.

Το ερώτημα είναι: Στην καλλιτεχνική δημιουργία μπορεί να μπαίνει δεξιό ή αριστερό πρόσημο;  Το κάθε καλλιτεχνικό γεγονός μπορεί να χαρακτηρίζεται δεξιό ή αριστερό;

Τέλος οι  ίδιοι οι καλλιτέχνες, κατά πλειοψηφία έστω, πού να ανήκουν άραγε;  Στην   Αριστερά  ή μήπως στη Δεξιά;

Ο πολιτικός χώρος της Αριστεράς πάντα θεωρούσε πως με την τέχνη και τον πολιτισμό έχει  εκλεκτικές συγγένειες. Γι αυτό και συχνά κατηγορήθηκε πως αντιμετώπιζε τους καλλιτέχνες και την τέχνη τους με σκοπιμότητα και ιδιοτέλεια.

Ας δούμε σε μια γενική προσέγγιση ποια θέματα απασχολούν και από ποια εμπνέονται οι δημιουργοί. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο κάθε δημιουργικός καλλιτέχνης  εύρισκε και βρίσκει τα θέματα του στον άνθρωπο και στα πάθη του. (Βεβαίως και  στα μυστήρια της φύσης ή στα απρόβλεπτα των φυσικών φαινομένων).

Οι  ανθρωπιστικές αξίες που αναδεικνύει  μπορούν (κυρίως στις παλιότερες εποχές),  να πιστωθούν πολιτικά σε όλο το πολιτικό-ιδεολογικό  φάσμα. Από την (δημοκρατική) Αριστερά μέχρι τη (δημοκρατική) Δεξιά.

Στην Αριστερά πιστώνεται κατά κύριο λόγο οι αξίες του ανθρωπισμού, της  αλληλεγγύης προς τον αδύναμο, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της δίκαιης κατανομής των υλικών αγαθών, της  συλλογικότητας – κοινότητας έναντι του ατόμου. Στη Δεξιά πιστώνονται άλλες αξίες: η ελευθερία του ατόμου, η ανάδειξη της ατομικότητάς του και των δημιουργικών δυνατοτήτων του, η χειραφέτησή του από την πίεση που του ασκεί η κοινότητα, οι  κοινωνικές δεσμεύσεις και  οι καταναγκασμοί.

Συνοπτικά, αν η Αριστερά προβάλει κατά κύριο λόγο τις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης -συλλογικότητας - αλληλεγγύης, η Δεξιά προβάλει την ατομική  ελευθερία και την προσωπική ανάπτυξη του κάθε ανθρώπου.

Η τέχνη  σε παλιότερες εποχές μπορούσε να ακουμπήσει δημιουργικά και στις δυο αυτές ιδεολογίες και να υπηρετήσει τον άνθρωπο, τα πάθη του, τις αξίες του, να καλλιεργήσει την πνευματικότητά του.

Γι αυτό και η τέχνη, παρά τις ανθρώπινες προτιμήσεις και αδυναμίες των δημιουργών, πάντα βρισκόταν πάνω από τις ιδεολογικές και πολιτικές προτιμήσεις τους.

Ο δεξιός Ελύτης, ο συντηρητικός Σεφέρης, ο κομματικός Ρίτσος και ο αριστερός Βάρναλης στις εμπνευσμένες στιγμές της τέχνη τους δεν έκαναν αριστερή ή δεξιά ποίηση, αλλά μόνο ποίηση. Απλά υψηλή ποίηση.

Αν, λοιπόν, ο κάθε δημιουργός και καλλιτέχνης, επαγγελματίας ή ερασιτέχνης, μπορεί να έχει και έχει τις πολιτικές και ιδεολογικές του προτιμήσεις, η τέχνη του δεν έχει. Αν η τέχνη του χαρακτηρίζεται από εμφανή πολιτική μεροληψία τότε δεν είναι τέχνη, αλλά ενημερωτικό ή προπαγανδιστικό κείμενο.

Σε κρίσιμες ιστορικές στιγμές, βέβαια, όταν διακυβεύεται η πορεία μιας χώρας, όταν καταπατάται βάναυσα το δίκαιο, βλέπουμε τους πνευματικούς ανθρώπους να συστρατεύονται. Η ελληνική περίπτωση έχει δείξει πως τάσσονται στο πλευρό του αδύνατου, αυτού που καταπατούνται τα δικαιώματά του.

Γι αυτό η Ελληνική Αριστερά συνήθως είχε με τον πολιτισμό και τις τέχνες εκλεκτικές  σχέσεις. Γιατί για πολλά χρόνια ήταν εκτός των τειχών, υπό διωγμό και κυνηγημένη. Η συμπάθεια ακόμη και η στράτευση με την Αριστερά ήταν μια πράξη εκδήλωσης  αλληλεγγύης προς τον κυνηγημένο.
Έτσι  για χρόνια, παρά τα προβλήματα δογματισμού και σταλινισμού, η Αριστερά συγκέντρωνε στις τάξεις της ή στον περίγυρό της τους διαπρεπέστερους διανοούμενους των τεχνών και των γραμμάτων.
Σήμερα, όμως, κανένας δημιουργός -καλλιτέχνης δεν στρατεύεται με την Αριστερά από αλληλεγγύη. Τα τελευταία χρόνια η Αριστερά δεν είναι υπό διωγμό. Και μάλιστα την  πρόσφατη τετραετία  2015 – 2019 ήταν και κυβέρνηση.

Από την άλλη πλευρά  το πολιτικό και κοινωνικό τοπίο τα τελευταία χρόνια έχει ανατραπεί. Η οικονομική εξέλιξη του καπιταλισμού οδήγησε σε πρωτόγνωρες οικονομικές και πολιτικές ανατροπές. Ο παγκόσμιος και νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός δεν προωθεί πια την ελευθερία του ατόμου, την ανάδειξη των δημιουργικών δυνατοτήτων του, την χειραφέτησή του από καταναγκασμούς και κρατικούς περιορισμούς. Δεν καλλιεργεί πνευματικότητα και ανθρωπιστικές αξίες.
Αντίθετα προβάλλει ως κυρίαρχα αγαθά μόνο οικονομικές αξίες: τον ακραίο καταναλωτισμό, τη σκληρή και απάνθρωπη ανταγωνιστικότητα για πλουτισμό, τον ακραίο και χυδαίο ατομοκεντρισμό. Και εσχάτως την απόλυτη πειθαρχία και τη στρατιωτική οργάνωση των κοινωνιών.

Η γνήσια καλλιτεχνική δημιουργία οδηγείται  στο περιθώριο και προωθούνται προπαγανδιστικές εκδοχές της, που υπηρετούν τις εκάστοτε πολιτικές εξουσίες.

Σ’ αυτό το νεοφιλελεύθερο μοντέλο, το “μπολιασμένο” εντέχνως και με στοιχεία διαπλοκής, κριτήρια επιτυχίας είναι οι δημόσιες σχέσεις με την εξουσία και η ενσωμάτωση στο σύστημα.

Ο κάθε δημιουργός βιώνει την ανασφάλεια και την αναξιοκρατία.  Τους τελευταίους δε μήνες με την πανδημία του κορονοϊού  βρίσκεται και άνεργος και παντελώς απροστάτευτος.  Η νέα φιλελεύθερη δεξιά φαίνεται πως τον αγνοεί και δεν τον εκφράζει πια, ούτε και αξιακά.

Ταυτόχρονα συνεχίζει να φοβάται και την αριστερά. Πρώτα τη δογματική σταλινική Αριστερά που αντιμετωπίζει τον Πολιτισμό με ιδιοτέλεια και πολιτική σκοπιμότητα. Καθώς  κάτω από την οπτική της  στρατευμένης τέχνης και του σοσιαλιστικού ρεαλισμού προσπαθεί να διαμορφώσει την δική της κάστα και ηγεμονία.

Μια μικρή παρένθεση: Εδώ στην Πάτρα της δημοτικής αρχής  Πελετίδη γνωρίσαμε  από πρώτο χέρι αυτήν την αντίληψη. Ο Δήμος (μέσα από τους πολιτιστικούς του θεσμούς) αγνοεί προκλητικά την πλούσια καλλιτεχνική παραγωγή της πόλης. Με εξαίρεση κάποια ελάχιστα γεγονότα που ελέγχει πολιτικά και κρίνει πως βρίσκονται μέσα στην «κομματική γραμμή»

Ταυτόχρονα, όμως, ο κάθε δημιουργός στέκεται και καχύποπτος απέναντι σε μια άλλη αντισταλινική Αριστερά, αυτήν του Γκράμσι. Που βλέπει την τέχνη ως πηγή συναίνεσης και υποταγής ή υποστήριξης της νέας ιδεολογίας. Που προωθεί τους δικούς της «οργανικούς διανοούμενους», δηλαδή τους πνευματικούς καθοδηγητές της εργατικής τάξης και αναπαραγωγούς της ιδεολογίας της.

Πώς, λοιπόν, ο δημιουργός θα ασκήσει την τέχνη του χωρίς κινδύνους εκμετάλλευσης, έξω από  πολιτικές διαπλοκές και κομματικές ίντριγκες; Εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αξιοπρεπή διαβίωσή του;

Προσωπικά πιστεύω πως η Δημοκρατική Αριστερά (Ανανεωτική και Ριζοσπαστική) είναι η μόνη πολιτική δύναμη που μπορεί, αξιοποιώντας τις αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος, να υποστηρίξει σταθερά ένα ανθρωποκεντρικό μοντέλο πολιτισμού απαλλαγμένο, κατά το δυνατόν, από διαπλοκές και πελατειακές σχέσεις, αλλά και μακριά από κάθε σκοπιμότητα, κάθε πρόθεση εκμετάλλευσης, προσηλυτισμού ή προπαγάνδας. Έξω από τη λογική των «οργανικών διανοούμενων», των ιδεολογικών ηγεμονιών και των καστών της αριστεράς.

Μια πολιτική πολιτισμού με απόλυτη διαφάνεια και αξιοκρατία με κέντρο τον άνθρωπο, τις ανθρώπινες αξίες και απόλυτο κριτήριο την αισθητική αξία κάθε έργου. Φροντίζοντας ταυτόχρονα, όπως αναφέραμε, να εξασφαλίζει και την αξιοπρεπή διαβίωση τους.

Και όλα αυτά να γίνονται χωρίς η ίδια (η Δημοκρατική Αριστερά) να προσδοκά κάποιο κομματικό όφελος από τους καλλιτέχνες και τη τέχνη τους. Χωρίς καμιά ιδιοτέλεια.

Μόνο η κοινωνία έχει το δικαίωμα και την απαίτηση  να προσδοκά από τους καλλιτέχνες.   Προσδοκούμε να γευτούμε, να απολαύσουμε την τέχνη τους, να γίνουμε σοφότεροι. Να μας καλλιεργήσει  τη γνώση και την ευαισθησία για τον άνθρωπο. Σε όλους μας, δεξιούς και αριστερούς.

Όπως, όταν η πόλη είναι καθαρή, και όλοι τη χαιρόμαστε. Όταν οι παιδικές χαρές λειτουργούν σωστά, και όλα τα παιδιά παίζουν με χαρά και ασφάλεια. Όταν οι νεραντζιές της Τριών Ναυάρχων ανθίζουν, αρωματίζοντας την πόλη και όλοι μπορούμε να απολαμβάνουμε το ανοιξιάτικο άρωμά τους.

Αναγνωρίζω πως η επεξεργασία του ερωτήματος, και κυρίως κάποιες ενδιάμεσες απόψεις που διατύπωσα, δεν είναι αδιαμφισβήτητες και μονοσήμαντες. Προσδοκώ γρήγορα να διατυπωθούν ενστάσεις και να αναπτυχθούν εναλλακτικές γνώμες και επεξεργασίες. Κάτι τέτοιο θα αναβαθμίσει την Αορτή σε βήμα ενός σοβαρού διαλόγου.

Τρένα...

του Βασίλη Λαδά

Στις  δεκαετίες 1950, 1960, 1970 το καφενείο του κεντρικού σιδηροδρομικού σταθμού και το περίπτερο στην αίθουσα αναμονής διανυκτέρευαν. Οι ξενύχτηδες έπιναν καφέ, αγόραζαν τις πρωινές εφημερίδες (μύριζαν μελάνι)  κι έβλεπαν περί τις 02.30 τη διασταύρωση των οτομοτρίς της γραμμής Καλαμάτα – Αθήνα.

Εδώ και πολλά χρόνια σταματήσαμε στην Πάτρα ν’ ακούμε τα σφυρίγματα των υπεραστικών τρένων. Η λέξη οτομοτρίς ( εκ των Γαλλικών) ξεχάστηκε. Ακούμε όμως τον θόρυβο  για την υπογειοποίηση ή όχι , σε μήκος δώδεκα χιλιομέτρων από το Ρίον στην Πάτρα , της  σύγχρονης γραμμής του τρένου που έρχεται από Κιάτο  με αργούς ρυθμούς .

Λέγεται πως για την υπογειοποίηση  απαιτείται τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Λέγεται  ακόμη πως η υπογειοποίηση πρέπει να  γίνει σε βάθος είκοσι πέντε μέτρων, οπότε το τρένο θα έλθει περίπου κοντά στον εορτασμό των 300 χρόνων από την Ελληνική επανάσταση του 1821 . Λένε ακόμη πως έχουν γίνει υπολογισμοί ως προς τον αριθμό των ταξιδιωτών από Πάτρα προς Αθήνα και τανάπαλιν  με τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ. Δεκαπέντε διαδρομές προς Αθήνα  και από Αθήνα άλλες τόσες καθημερινά. Πενήντα επιβάτες  χωρούν τα λεωφορεία. Δηλαδή  ο μέγιστος αριθμός είναι επτακόσια πενήντα προς Αθήνα κι από εκεί προς τα εδώ άλλοι τόσοι.

Στην τελευταία σειρά των καθισμάτων , θέση 44 καθόταν όταν ερχόταν στην Πάτρα από  την Αθήνα η εικαστικός και συγγραφέας Κλεοπάτρα Δίγκα  για να έχει θέα τόσο στη φύση όσο και στους έμπροσθεν αυτής επιβάτες. Έτσι γράφει  στο αφήγημά της « Νο 44 παράθυρο », εκδόσεως Γαβριηλίδη . Άρα, συμπεραίνεται, πως αν όλοι επιλέξουν τρένο κι όχι λεωφορείο για τη διαδρομή Πάτρα – Αθήνα το πολύ πολύ να γίνονται τρεις διαδρομές προς Αθήνα κι από εκεί   τρείς προς Πάτρα. Έξι φορές ημερησίως θα ενοχλούνται οι περίοικοι της γραμμής  από τα σφυρίγματα των τρένων. Θα ήταν  καλύτερα λένε οι ενάντιοι της υπογειοποίησης της γραμμής του τρένου να υπογειοποιηθούν οι οδοί που διασταυρώνονται κάθετα με τη  γραμμή . Λίγα εκατομμύρια απαιτούνται για αυτό.  Η τεχνοκρατική αυτή άποψη έχει τη λογική της σήμερα που τα οικονομικά μας είναι χάλια.

Υπάρχει όμως κάτι άλλο βαθύτερο που θέλω να το θίξω.  Κάτι που έχει σχέση με το νόημά μας ως όντων που αναπτυχθήκαμε  βιολογικά και κοινωνικά  επί της γης στο φυσικό φως της ημέρας ή της νύχτας με τ’ αστέρια ,πλάι σε δέντρα, βουνά και θάλασσα. Στην απάντηση αυτού του ερωτήματος ίσως καταλάβουμε τι πραγματικά σημαίνει η αγάπη του οίκου μας ως σύμπαντος με βάση τη γη και στερέωμα τον ουρανό.

Τα υπόγεια τρένα χρησιμοποιήθηκαν στις μεγαλουπόλεις από τις αρχές του εικοστού αιώνα για λόγους τεχνοκρατικούς και οικονομικούς. Να μεταφέρεται γρηγορότερα το εργατικό δυναμικό στις εργασίες του κυρίως  και δευτερευόντως μαθητές και φοιτητές. Εν μέρει ήταν μια πράξη εξαναγκασμού η υπόγεια διαδρομή . Όταν όμως έφταναν οι διαδρομές εκεί που η πόλη σταματά κι άρχιζαν τα προάστια τα τρένα  ξεμύτιζαν στην επιφάνεια. Αυτό  συμβαίνει και σήμερα. Μοιάζει σαν να θέλει να βγει το τρένο στην επιφάνεια της γης  όπως ο  κολυμβητής που κάνει αναγκαστικό μακροβούτι βγαίνει στην επιφάνεια  της θάλασσας ν’ ανασάνει.

Τα υπεραστικά τρένα ξεκίνησαν τις διαδρομές τους από τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα.  Στην Ελλάδα  στα τέλη του αιώνα αυτού. Επίγεια μπαίνουν και σήμερα  σε όλες τις μεγαλουπόλεις – ακόμα και στις πόλεις μνημεία , όπως Φλωρεντία και  Βενετία.

Το ταξίδι με τρένο – όπως και με λεωφορείο και πλοίο – αγαπήθηκε από τις τέχνες γιατί ήταν συμβατό με τη φύση του ανθρώπου. Στις μυθοπλασίες  υπάρχουν συγκλονιστικές αφηγήσεις που γίνονται κατά τη διαδρομή ενός ταξιδιού με τρένο.  Στον Λέοντα Τολστόι , στον Τόμας Χάρντι, στον δικό μας Αλεξάκη. Ο Τέρνερ ζωγράφισε τη μηχανή ενός τρένου εν κινήσει με ατμούς έτσι που να παρεισφρέει η εικόνα του τρένου  στην εικόνα ενός αλόγου που βρυχάται.  Στην ταξιδιωτική λογοτεχνία άπειρες περιγραφές τοπίων όπως π.χ. του Διακοπτού από τον Κ. Καβάφη. Η δεύτερη  ταινία του παγκόσμιου κινηματογράφου είναι η άφιξη τρένου σε σιδηροδρομικό σταθμό, των αφών Λυμιέρ, 1895. Η πρώτη ήταν « το σχόλασμα εργοστασίου». Και οι δύο με ανθρώπους να κινούνται στο φως της ημέρας.

Αντιθέτως  τα υπόγεια τρένα , τα μετρό, τα underground έμειναν έξω από τα ενδιαφέροντα των τεχνών. Μόνο θρίλερ αστυνομικά ή ταινίες τρόμου εξελίσσονται  στα τούνελ των υπογείων. Κάτι λέει αυτό.  Οι επιβάτες  στους υπόγειους συρμούς των μεγαλουπόλεων παρ’ ότι αυτοί κινούνται με μεγάλη ταχύτητα , μοιάζουν σαν να ‘χει σταματήσει ο χρόνος να κυλά. Νοιώθουν  ότι οι διαδρομές τους είναι μια στάση στον χρόνο της πραγματικής κοινωνικής και φυσικής τους ζωής. Είναι σ’ ένα πέρασμα άχρονο εξ ανάγκης. Έξω από τα παράθυρα του συρμού είναι το σκοτάδι και ο θόρυβος τους κλίνει τ’ αυτιά. Είναι βουβοί αντιστεκόμενοι έτσι στην αλλοτρίωσή τους

Με άλλα λόγια αν το τρένο μπει σε υπόγειο για δώδεκα χιλιόμετρα ο ταξιδιώτης θα απολέσει μέρος της φύσης του,  θα χάσει το περιβάλλον όπου αναπτύχτηκε ως άνθρωπος, τη θάλασσα, τα βουνά , τον ουρανό , τα ερείπια των εργοστασίων, μερικά ωραία σπίτια  που χτίστηκαν με μεράκι, τα βλέμματα των ανθρώπων που παρατηρούν το τρένο να  περνά και φαντασιώνονται ιστορίες ταξιδιωτών . Θα χάσει την αίσθηση της πραγματικότητας προς όφελος μιας άλλης ακόμη αλλοτριωτικής τεχνοκρατικής ανάγκης.

_____
δημοσιεύτηκε πρώτη φορά 06/03/2020 στο the best

ΤΟ ‘ΝΑ ΧΕΡΙ ΝΙΒΕΙ Τ’ ΑΛΛΟ …

[συνέχεια ]

Όσο διαρκεί ο αντισυνταγματικός εγκλεισμός μας στο σπίτι (οι άστεγοι και οι σκηνίτες  εξαιρούνται φαντάζομαι), θα κάνουμε συντροφιά με ένα βραδινό σημείωμα στην αορτή.

του ΓΙΑΝΝΗ ΖΑΡΚΑΔΗ

«3η Μαΐου 1808», 1814, λάδι σε μουσαμά, Φρανθίσκο Γκόγια, Μουσείο Πράδο, Μαδρίτη

Ημέρα τεσσαρακοστή δευτέρα (03ΜΑΗ20)

Ήρθε η ώρα να πάρουμε πίσω την ελευθερία της δια ζώσης επικοινωνίας μας (;). Της μοναδικής διαδικασίας κοινωνικοποίησης των ατομικών και συλλογικών αναγκών και προσδοκιών μας. Να της δώσουμε το μεγάλο της νόημα.

Ήρθε η ώρα να αναδείξουμε και να καθιερώσουμε την αξία των δημόσιων και κοινωνικών αγαθών (εργασία, κατοικία, παιδεία, υγεία, περιβάλλον, ελεύθερος χρόνος)(;).

Ήρθε η ώρα να αμφισβητήσουμε την οργάνωση του καπιταλιστικού συστήματος που οδηγεί από την μία κρίση στην επόμενη (ανθρωπιστική, κλιματική, οικονομική, εργασιακή, υγειονομική,  καταναλωτική, πολιτισμική) (;).

Ήρθε η ώρα να σταματήσει το «πατεντάρισμα» των νέων επιστημονικών ανακαλύψεων (καθολικής σχεδόν χρηματοδότησης από δημόσια κονδύλια), με εγκληματικά αποτελέσματα για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη μας (;).

Ήρθε η ώρα να κόψουμε τον ομφάλιο λώρο που οδηγεί συστήματα και πολιτικές, με την χρήση των νέων τεχνολογιών, να επιβάλλουν κοινωνίες «Μεγάλου Αδερφού»(;).

ΥΓ.1. 3^η Μαΐου ,Παγκόσμια Ημέρα Ελευθεροτυπίας. Καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Ένωσης Εφημερίδων (ΠΕΕ) και από το 1993 γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 3 Μαΐου, σε ανάμνηση της Διακήρυξης του Βίντχουκ, μία έκκληση ελευθεροτυπίας που υπέγραψαν Αφρικανοί δημοσιογράφοι το 1991 για ελεύθερα, ανεξάρτητα και πλουραλιστικά Μ.Μ.Ε.

ΥΓ.2. Φρανθίσκο Γκόγια (Francisco José de Goya y Lucientes, 30 Μαρτίου 1746 – 16 Απριλίου 1828) Ισπανός ζωγράφος και χαράκτης. Εμβληματικό του έργο το «3^η Μαΐου 1808», ημέρα που εκτελέστηκαν μαζικά περίπου 400 Ισπανοί πολίτες από τα γαλλικά στρατεύματα, οδηγώντας σε μία γενικευμένη ισπανική εξέγερση. Οι ιμπρεσιονιστές, αλλά και μεταγενέστερα ρεύματα, εκτίμησαν το έργο του Γκόγια και εμπνεύστηκαν από αυτό, με αποτέλεσμα από τα τέλη του 19ου αιώνα να αναγνωρίζεται ως ένας από τους πρώτους «μοντέρνους» ζωγράφους.

ΥΓ.3. Με το σημείωμα αυτό κλείνει ο κύκλος, (όπως συμβαίνει με όλα τα φυσικά και φυσιολογικά συμβάντα) που άνοιξε τριάντα έξι μέρες πριν.